Dişi Köpek Balığı, Erkek Köpek Balığına Temas Etmeden Bebek Sahibi Oldu

Bu, dişi bir hayvanın kendi kendine yavruladığı ilk olay değil.

Bir zebra köpek balığı olan Leonie’nin “bakire doğum”u tam olarak açıklanamıyorken -2000’lerin başında Leonie’nin erkek partneriyle sahip olduğu birkaç düzine yavrusu vardı- 2016 yılında tamamen kendi kendine sahip olduğu üç yavrusunun olduğu bilim insanlarınca doğrulandı. Erkek partnerinin hiçbir genetik katkısı olmadan Leonie hamile kaldı ve üç sağlıklı yavrusu oldu.

Partenogenez (dişinin aseksüel üremesi), daha önce başka havyalarda da görüldüğü halde kayda değer olanları nadiren bulunuyor. Fakat bilim insanları Leonie’nin durumu için ayrı bir heyecana sahip: Araştırmacıların Scientific Reports’ta bu hafta onun bu zamana kadar seksüel üreme şeklini aseksüel olarak değiştiren ilk köpek balığı olduğu rapor edildi. Bu ikili durum Leonie’nin duruma uyum sağladığını gösteriyor. Aseksüel olması şans eseri olmadı, Leonie normal yollarla yavrulara da sahip fakat erkek partneri olmadan da kendi kendine bu işi halledebiliyor.

Bu değişim bilim insanlarının nadiren gözlemlediği bir olay ve bir şeyi gerçekten anlamakta zorlanıyorlar: Bilinen iki durumdan biri şöyle: Dişi bir kartalın seksüel üreme şeklini aseksüel olarak değiştirip yavru sahibi olması erkek partnerinden ayrıldıktan en az bir yıl sonra oldu ve bu son derece kısa bir zaman özellikle de keder dönemi için. Diğer durum ise daha da tuhaf: Dişi bir boa yılanı seksüel üremeden sonra üç erkek partneri onunla ilişki kurmak için hazır olduğu halde partenogenezle yavru sahibi oldu.

Fakat bu seksüel değişimin asıl mekanizması hala bir sır, kısa süreli bir çözüm olsa da bu, ustaca gelişen bir evrimsel teori olarak açıklanıyor. Tüm bunlardan sonra, genetik çeşitlilikteki bu azalma popülasyonları tehlikeli mutasyonlara karşı daha zayıf yapıyor ve yeni çevresel şartlara uyum sağlama sürecini geciktiriyor. Aynı zamanda Leonie’nin tek başına sahip olduğu yavrular aseksüel üreyebilecek ve bu durumda  gen havuzuna uzun bir zaman dilimi için katkı yapılamayacak. Tam anlamıyla yalnız bir anne olmak bir ya da iki nesil sonra ancak mümkün olabiliyor. Bu yüzden erkek zebra köpek balıklarının dışarı çıkmakta acele etmelerine gerek yok.

Avustralya’daki Queensland Üniversitesi’nden çalışmanın yazarı Christine Dudgeon “Bu bir tutunma mekanizması olabilir.” diyor. New Scientist’e söylediğine göre, “Erkek partnerleri ulaşılabilir olana kadar annenin geni dişiden dişiye geçiyor.”

Zebra köpek balığının fosil kalıntıları buzul çağlarından bu yana birkaç popülasyonun yaşadığını kanıtladı. Belki, Dudgeon ve onun meslektaşlarının çalışmada yazdığı üzere bugünkü zebra köpek balıklarının soyu bazı kuzenlerine göre, daha uzun süre dayanma yeteneğine sahip bu sayede günümüzde dişi genetik klonlar daha uzun süre nesilden nesile aktarılabiliyor. Bilim insanları bu hayret verici üreme şeklinin nasıl ve ne zaman ortaya çıktığını hala bulamamış olsa da zebra köpek balıkları nesli tükenmekte olarak sınıflandırıldığından beri cesaret verici kanıtlar bulundu ve hatta birkaçı ileride koz olarak kullanılabilir.

Çeviren: Firdevs Şahin