Büyük boy diyet kola, sütlü kahve ve bir tür enerji içeceği… Gelen haberlere göre geçen ay Güney Kaliforniya’da, 16 yaşındaki Davis Allan Cripe’ın ölmesine sebep olan işte bu kafein karışımı.
Normal koşullarda eğer sağlıklı iseniz (örneğin kalp rahatsızlığınız yok ise) ve aşırı dozda almanın çok zor olduğu doğal kafein kaynakları çikolata, kahve veya çay tüketiyorsanız, kafeinin zehirli olduğunu düşünmezsiniz. Uzmanlara göre ortalama sağlıklı bir yetişkin için ölümcül doz kafein 5 ila 10 g arasında. 590 ml’lik çifte kavrulmuş Starbucks kahvesinde 340 mg kafein bulunmaktadır. Ölümcül doz için o kadar fazla kahve içmeniz gerekir ki zaten yarı yolda mesaneniz havlu atar.
Ancak artan bir şekilde büyük çoğunluğumuz daha yoğun kafein kaynaklarına yönelmeye başladı. Sadece kahve veya çay içmek yerine artık enerji içeceklerini kafaya dikiyor, kafeinli sakız şekerleri çiğniyor ve hatta içeceklerimize kafein tozu ekliyoruz. Bu ürünler kısa sürede daha çok kafein tüketmemizi kolaylaştırıyor ve ölümcül sonuçlara yol açabiliyor. Cripe’ı otopsiye alan Güney Kaliforniya adli tabibine göre gencin ölümüne yol açan şey kafeinin miktarından ziyade tüketme hızıydı. Talihsiz genç kafein kaynağı bu içecekleri iki saat içerisinde içmişti.
Eğer hala aşırı doz kafein alma fikrini tam olarak benimseyemediyseniz, mevcut durumda satın alabileceğiniz ürünlerden bir tanesine göz atalım: Redline Xtreme “tepki süresini geliştirip arttırmayı” vaat eden; 250 ml’lik şişesinde cezbedici sıfır kalori ve 316 mg kafein taahhüdüyle sağlıklı gıda marketlerinde satılan bir enerji içeceği. Birebir ölçüdeki Starbucks kahvesine kıyasla neredeyse 2,5 katı kadar kafein içeriyor. Etiketinde 18 yaşından küçüklerin tüketmesi tavsiye edilmezken, bir porsiyonda 2 bardak kahveden daha az kafein içerdiği yazıyor. Bu arada bir porsiyon 125 ml, yani küçük bir şişenin yarısı. Demek istediğimiz, bu gibi detaylar kolaylıkla göz ardı edilebiliyor. 2015’te yayımlanan Mayo Clinic çalışmasında tek bir enerji içeceğinin genç yetişkinlerde kalp krizi riskini arttırdığını ortaya koyuyor. Kafein kan basıncını ve sinir sistemi etkinliğini kısa süreli arttırıyor ki bu durum kalp krizini tetikleyebilir. Cripe’ın vefatına sebep olan da tam olarak buydu ve bu ölüm maalesef ilk değildi.
Hastalık kontrol merkezleri bu ölümleri “kafein yüzünden ölüm” diye bir kategori altında takip etmiyor, bunun yerine verileri “diğer ilaç kullanımları” başlığında topluyor. Ancak 2014’te FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) bir dizi kalp krizi sonucu ölüme neden olduktan sonra kafein tozu kullanımı konusunda bir uyarı yayımladı. Bu ürünler Ohio LaGrange’dan 18 yaşındaki Logan Stiner ve Gerogia’dan 24 yaşındaki James Wade Sweatt’in de ölümüne sebep oldu. İddiaya göre Sweatt, diyet kolaya “daha sağlıklı” bir alternatif olarak kafein tozunu suyla karıştırmış ancak dozu yanlış hesaplamıştı. Bir çay kaşığı toz, 16 ila 25 bardak arasında kahve ile aynı miktarda kafein içeriyor.
Kafein kullanımının ölümcül sonuçları olabileceğini var sayarsak, bu durumda ne yapmalıyız? Cevap oldukça basit: harekete geçmek için sadece doğal kafein kaynaklarını kullanmalıyız. Bunlar, tehlikeli seviyelerde aşırı kafein tüketimine sebep olmanın güç olduğu kahve, çay ve hatta göreceli olarak daha güvenli olduğunu düşündüğümüz asitli içecekler olabilir. Lakin yine de tüketiminizi kontrol etmekte fayda var. Tavsiye edilen günlük kullanım en fazla 400 mg. Kafein tüketimini tamamen bırakmak da bir seçenek tabi.
