Heather Roper/ Lunar and Planetary Laboratory
Plüton 2006 yılında cüce gezegen sınıfına düştüğünde, eski ve sıkıcı, 8 gezegenli Güneş Sistemi’ne geri dönmüştük. Geçen yıl ise astronomlar Güneş Sistemi’nin uzak köşelerinde 9’uncu gezegenin izini bulduklarını duyurmuşlardı. Bilim insanları henüz 9’uncu gezegenin var olup olmadığını bulamamışken, şimdi de, muhtemelen var olmayan karanlık ve gizemli 10’uncu gezegen hakkında tahminlerde bulunuyorlar.
Astronomical Journal’daki bir makalede Arizona Üniversitesi’nden gezegen bilimciler Kat Volk ve Renu Malhotra, Kuiper Kuşağı’nın ötesinde başka bir gezegenin daha olabileceğini iddia ediyorlar. Eğer bu gezegen gerçekse, kütlesinin Mars ve Dünya’ya yakın, yörüngesinin de Güneş’ten 60 astronomik birim uzaklıkta olduğunu düşünüyorlar. Bu da Güneş ve Dünya arasındaki uzaklığın 60 katı anlamına geliyor. 9’uncu gezegen ise Dünya’nın kütlesinin 10 katına sahip ve Güneş’ten 700 astronomik birim uzaklıkta olabilir.
Güneş Sistemi’nin oluşumundan arta kalan meteorlar ve Plüton gibi cüce gezegenlerden oluşan Kuiper Kuşağı oldukça büyük. Açıkçası, 10’uncu gezegen bilim insanlarının düşündükleri gibi küçükse eğer, yörüngesini temizleyebilecek kadar yerçekimine sahip olmayabilir ki temiz bir yörünge gezegen sayılabilmenin şartlarından biri. Bu, 11 yıl önce Plüton’un başına bela açan problemin aynısı. Eğer Güneş’in çevresindeki yörüngesini temizleyememişse, 10’uncu gezegen de cüce gezegenlerin arasına katılacak ve saygı görmeyen ikinci sınıf bir gezegen olarak kalacak.
Şu an için Volk ve Malhotra muhtemel bir gezegenin sadece ayak izlerini görmüş durumdalar; henüz kimsenin gerçek bir cismi gözleriyle gördüğü yok. Orada bir gezegenin olabileceğini düşünüyorlar çünkü bir şeyler Kuiper Kuşağı’nın uçlarındaki cisimlerin yörüngesini çarpıtıyor.
Heather Roper/ Lunar and Planetary Laboratory
Kuiper Kuşağı’ndaki cisimler çoğunlukla düz bir yörüngede bulunuyor. Bazı yörüngeler şu ya da bu yöne birkaç derece kaymış olsa da tüm yörüngelerin hepsinin ortalaması düz bir disk. Volk ve Malhotra, 600’den fazla Kuiper Kuşağı cismini incelediler ve en uzaktaki cisimlerin ortalama sekiz derece eğik bir düzlemde olduklarını buldular. Görünüşe göre dış Güneş Sistemi’nin yörüngesini bir şey çarpıtıyor.
“Bulduğumuz bu sonuçların en muhtemel açıklaması orada göremediğimiz bir kütlenin olması,” diyor Volk.
“Hesaplamalarımıza göre yörüngenin bu şekilde çarpıtılması için o bölgede Mars’ın kütlesine sahip bir cisim gerekli. Fakat buna birden fazla cismin yol açmış olma ihtimali de var olmakla birlikte gelip geçmekte olan bir yıldız da Kuiper Kuşağı’nın eteklerinde bu tür bir yörünge çarpıklığına yol açmış olabilir. Peki bilim insanları Güneş Sistemi’nde bulunan Mars boyutlarında bir gezegeni bunca zamandır nasıl göz ardı edebildiler? Güneş Sistemi oldukça büyük ve henüz tam anlamıyla haritalanmadı ve eğer bu gezegen galaksimizin düzlemiyle aynı hizadaysa çok sayıda yıldız onu ayırt etmemizi zorlaştırabilir. 9’uncu ve 10’uncu gezegenin var olup olmadığını kanıtlamak muhtemelen yıllar alacak. OSSOS (Outer Solar System Origins Survey) projesi ile binlerce uzak cisim aranıp takip ediliyor ve Malhotra, 2020’de Şili’de aktif hale gelecek teleskobun da (Large Synoptic Survey Telescope, LSST) araştırmayı hızlandıracağını düşünüyor.
“LSST’nin incelenmiş Kuiper Kuşağı cisimlerinin sayısını 2 binden 40 bine çıkarmasını umuyoruz,” diyor Malhotra. “Aslında çok daha fazla Kuiper Kuşağı cismi var ama biz onları henüz göremedik. “Bazıları LSST’nin bile saptayabilmesi için çok uzak ve soluk olsa da bu teleskop eldekilere kıyasla gökyüzünün çok daha fazla alanını kaplayacağından, eğer varsa, bu cismi tespit edebilmeli”.
