Maymunlar nadiren gün içinde doğurur. Gecenin karanlığı, gizlenme açısından avcılarından daha iyi korunmalarını sağlar. Bu yüzden, vahşi doğada maymun doğumları pek görüntülenememişti. Daha önce, maymunların da diğer hayvanlar gibi kendi kendilerine doğum yaptıklarına inanılıyordu. Araştırmacılar, birkaç on yıldan beri ilk kez, vahşi, kuyruklu, düz burunlu, sarı maymunları (Rhinopithecus roxellana) gün içinde doğum yaparken görüntülediler. Hepsi bununla da kalmadı. Maymunlarda “ebelik” olduğunu da ortaya çıkardılar, yani dişi bir maymun anneye doğum esnasında ebelik yapıyordu.
Hamile dişi, sancısı geldiğine dair belirtileri ilk gösterdiğinde, yardımcısı hızla ona geldi ve bakımını yaptı. Kısa süre sonra, kasılmaları açıkça görülebiliyordu. Ebe yakınında kaldı. Bebeğin başı görünür hale geldikçe, ebe iki kez bebeği doğum kanalı dışına çekmeye çalıştı. Bebeğin başı tamamen açığa çıktığında, annesi uzandı ve ebe bebeği yolun neredeyse tamamı boyunca çekti; ebe, bebek tamamıyla dışarıya gelene kadar anneye yardım etti. Daha sonra bebeği anneye verdi ve anne yavruyu ilk önce besledi ve yaladı, sonra yeni doğanı tamamen tutup yalamasına izin verildi.
Yardımcı, doğumdan ancak 77 dakika sonra, annenin bebeği almasına izin verdi. Başka bir kız çocuğu da bebeği almaya kalktı, ancak annesi tarafından bu isteği reddedildi. Anne, doğum yapar yapmaz en kısa sürede kordonunu kesti ve beş dakika boyunca plasentayı yedi. Bu davranışıyla, kendisine değerli bir besin sağladı.
Doğum sadece dört dakika on saniye sürdü. Araştırmacılar buna tanık olmayı beklemiyorlardı, ancak maymunların sonraki davranışlarını, aşağıdaki bir dizi fotoğrafta yakaladılar. Ekip, Primatlar dergisinde doğuma ait gözlemlerini anlattılar. Olay, bu nesli tükenmekte olan küt burunlu maymunların yaşadığı tek Çin bölgesi olan Qinling Dağları’nda meydana geldi. Çin’in Xi’an kentinde bulunan Northwest Üniversitesi’nden yazar Bao-Guo Li, doğum sırasında yardımın önceden, benzersiz bir insan davranışı olarak bilindiğini söylüyor. “Doğururken diğerlerinden doğrudan yardım almak, yaban primatlarında çok bilinen bir davranış değildir,” diyor.
Bununla birlikte, diğer maymun türlerinde benzer örneklerin olduğunu biliyoruz. 2014’te, BBC Dünya kanalında, Çin’de, ebe gibi davranan bir langur maymunu görüldüğü açıklamanmıştı. 2013’te, siyah-beyaz bir yumruk maymunu, doğumda başka bir dişi tarafından yardım almıştı.
Bebeğin başı görününce, ebe iki kez doğum kanalından bebeği çekmeyi denedi.
Bu nedenle maymun “ebeler”, bir zamanlar inanıldıklarından daha yaygın olabilir. Bir maymunun doğumunu görmenin nadiren olması, aslında ne kadar sık doğum yaptıklarını bulmak zor demektir. Ayrıca, neden başka hayvanlar tek başlarına yaptıkları halde, bazı maymunların doğum sırasında yardım aldıklarını anlamıyoruz. Şempanzeyle yakından akraba maymunlar olan, bonoboların da tek başına doğum yapmadıklarını biliyoruz. 2014’te bir ekip ilk defa bir vahşi bonobo doğumunu gözlemledi ve diğer iki dişinin daha doğumda bulunduğunu kaydetti.
Li, ”ebeyle doğurmak, fiziksel çaba, sosyal ve duygusal destek açısından birkaç avantaj sağlayabilir,” diyor.
Ebe daha sonra anneye gitti ve yeni doğurduğu bebeğini tutup yalamasına izin verdi.
Bu durumda anne, hem doğum sırasında hem de doğumdan sonra ek bakım ve ilgiden epeyce yararlandı. Kanada’da bulunan McGill Üniversitesi’nden Sarah Turner, ”burada en son yapılan gözlemler neticesinde, daha önce, fiziksel temas da dahil olmak üzere, bir zamanlar düşünülenden çok daha fazla doğumla ilgili davranışlar çeşitliliği olduğunu açıkça görüyoruz,” dedi.
Turner, “bu davranışlardan bazılarının doğrudan doğum sürecini kolaylaştırmaya yardımcı olduğu görünüyor,” diyor. “Aynen insanlar gibi birçok primat da, çok sosyal hayvanlardır ve bir dişi, stres ve sancısını azaltmak için grubtan başkalarından yardım alarak doğum yapmayı seçebilir.” Ekip şimdi ebelerin gerçekten aynı olup olmadığını anlamak için geceleri doğum yapan maymunları kaydetmek istiyor. Gece boyunca “çalışan” daha fazla maymun ebe de keşfedebilirler. Li, ”evrimsel komşularımızın bazen ebe kullanması, insan toplumunda doğum yardımlarının kökenini anlamamıza yardımcı olabilir,” diyor.
BBC Earth
