Tatlı hayat.
Karınca yuvasına bir süre bakarsanız, koşuşturan bu küçük cisim yığınının, dikkatsiz bir gözlemci için anlaşılmaz, kaotik bir karışıklık olduğunu görürsünüz.
Fakat karıncaları tek tek izlemek istiyorsanız, onları tanımlayıcı renkler ile boyamayı deneyebilirsiniz; bu durumda o büyük faaliyet girdabı mantıklı gelmeye başlayabilir. Böylece bu durum, karıncalar hakkında ilk olarak 2015 yılında fark edilen bir gizemi çözmeye yardımcı olabilir.
O zamanlar Arizona Üniversitesi’nde böcekbilimci olan Daniel Charbonneau, karınca kolonileri ne kadar meşgul ve çalışkan görünürse görünsün; genel hareket bulanıklığının şaşırtıcı bir gerçeği maskelediğini keşfetmiş: İşgücünün yaklaşık yüzde 40’ı aslında çalışmıyormuş.
“Bunlar orada öylece oturuyor” diyor Charbonneau.
“Hiçbir şey yapmamaktan başka bir şey yaptıkları zaman da, yuva civarında günlük ev işlerini yapıyorlar. Biraz yavrulara bakıyorlar, biraz da başka bir işçiyi tımar ediyorlar.”
Araştırmacılar, karıncaların mola verme ihtimalini (cidden) ve çalışma ahlakını etkileyen mevsimler veya günlük ritimler gibi diğer çeşitli hipotezleri hesaba kattıktan sonra, bazı karıncaların aylaklık konusunda ‘uzmanlaştığını‘ belirlemişler. Yine de açık şekilde adaletsiz olan bu iş bölümünün ardındaki gerekçe, bilinmezliğini koruyor.
Charbonneau daha sonra yaptığı yeni çalışmada, tembel karıncaların aslında niçin orada olduklarına ilişkin bir açıklama olabileceğini söylüyor. Bu durum, dünyanın en küçük vücut boyama kabini sayılabilecek bir şey sayesinde mümkün olmuş. “Onlara küçük noktalar halinde boya uyguladık” diyor Charbonneau. “Bir tane kafaya, bir tane göğse ve iki tane de karna. Renklerin ve konumun birleşimi, her bireyi tanımlıyor ve bu sayede video kayıtlarında bunu takip edebiliyoruz.”
Bu tanımlama sistemini, Arizona’daki Santa Catalina Dağları’nda bulunan bir çam ormanından toplanmış 20 Temnothorax rugatulus karınca kolonisi üzerinde kullanan takım, kolonilerdeki en çalışkan ve en tembel karıncaları takip etme şansını yakalamış.
Çalışkan ve tembel karıncaların kolonilerden değişimli olarak çıkarıldığı bir dizi deney yürüten araştırmacılar, en tembel hayvanların hizmet ettiği özel amacı belirlediklerini düşünüyorlar: Bu hayvanlar, sadece kesin olarak ihtiyaç duyuldukları zaman çağrılan, yedek bir iş gücü niteliği taşıyor.
En çalışkan karıncaların ilk yüzde 20’si iş gücünden çıktığı zaman, tembel karıncalar devreye girerek bir hafta boyunca onların boşalttığı safları doldurmuş ve savaşta kaybedilen askerlerin performansına etkili bir şekilde ulaşmışlar. Çağdaş bir büro yöneticisi, bu duruma hayran kalırdı.
Önceki araştırmada bu işleve yönelik ortaya atılan hipoteze göre; elemanların yeniden düzenlenmesi, koloni içinde her zaman faal işçilerden oluşan belli bir bölümün garantiye alınmasını sağlıyor.
Araştırmacılardan biri olan Anna Dornhaus şöyle söylüyor: “‘Tembel’ karıncaların yedek bir iş gücü olduğundan uzun zamandır şüpheleniliyordu ancak bu sadece bir varsayımdı ve hiç deneysel olarak doğrulanmamıştı.”
Koloniden sadece çalışmayan karıncaların çıkarıldığı diğer testlerde, karıncalar bu yedek bölümleri desteklemeyi tercih etmemişler. Bu yüzden B takımı işleri hızlandırmak için her zaman hazır olsa da; tembel olma ‘görevi’, yuva civarındaki daha faal işlerden destek görmesi gereken bir şey biçiminde düşünülmüyor.
Takım, tezde şöyle yazıyor: “Bu durum mantıklı; çünkü yiyecek arama ve yavrulara bakma olmadığında, işçiler ve çocuklar beslenemeyecektir. Bunun sonucunda da koloniye, hızlı bir şekilde büyük bir sağlık masrafı çıkacaktır.”
“Bu nedenle kolonilerin, genel olarak koloni faaliyetinin dengelenimini sürdürmeye çalışmadığı; fakat bu işçi değişiminin, acil görev ihtiyacına bağlı olduğu görünüyor.”
Bu yüzden tembel karıncanın boş zamanla dolu, cennet gibi yaşamı bazılarımızın gözünde tütüyor olabilse de; bu yaşam şeklinin de bazı ödünleri var: En çok da saygıdeğer, azimli iş arkadaşlarınızın gözünde isimsiz, harcanabilir bir işgücü birimi olduğunuzun farkında olmak koyuyor.
Bulgular PLOS ONE bülteninde sunuldu.
ScienceAlert
