Kesinlikle inanılmaz.
Gelecekte karşımıza çıkacak olan zorluklar söz konusu olduğunda, bu zorluklardan en büyük olanı su kıtlığı olacak; ısınan bir gezegende bir sürü deniz suyumuz olacak ancak her yerde tatlı ve temiz su bulunmayacak.
Tuzdan arındırma (desalinasyon) üzerine odaklanmış pek çok araştırma bulunmasına rağmen, bilim insanlarından oluşan bir grup şimdi başka bir çözüm ihtimaliyle çıkageldi; bu çözüm, çölün ortasında bile havadan taze su çeken bir cihaz. Tüm ihtiyacı olan şey ise güneş ışığı.
‘Gücünü güneş ışığından alan hasatçı’ adı verilen cihaz, MIT ve Berkeley California Üniversitesinde bulunan takımlar üretti. Araştırmacılar bunu yapmak için, metal-organik yapı (MOF) olarak bilinen özel bir madde türü kullandılar.
Cihaz, geçen sene MIT’deki bir binanın çatısında denenmiş ve inanılmaz derecede umut veren sonuçlar sunmuştu.
İlk saha denemeleri şimdi Arizona çölünde yürütüldü ve araştırmacılar, cihazın taze ve içilebilir su toplayabildiğini gösterdiler.
UC Berkeley’de çalışan ve cihazın temel teknolojisini icat eden Ömer Yaği, “Böyle bir şey yok” diyor.
“Cihaz ortam sıcaklığında ve ortamdaki güneş ışığıyla çalışıyor. Üstelik, ilave hiçbir enerji girişi olmadan çölde su toplayabiliyorsunuz. Laboratuvardan çöle uzanan bu yolculuk; su hasadını, gerçekten ilginç bir olgudan bir bilime dönüştürmemize imkan sağladı.”
Deney Arizona’nın Scottsdale şehrinde yürütüldü. Buradaki bağıl nem, gece vakti yüzde 40 gibi yüksek bir seviyeden, gündüz boyunca yüzde 8 kadar düşük bir seviyeye düşüyor.
Sonuçlar, sadece daha fazla MOF eklenmesiyle su toplayıcısının kolay bir şekilde büyütülebileceğini gösterdi. MOF, suyu emiyor.
Şu an kullandıkları MOF (MOF-801), zirkonyum isimli pahalı bir metalden yapılıyor ve kilogram başına yaklaşık 200 ml su toplayabiliyor.
Ancak Yaği, en az 303 kat daha ucuz olan ve laboratuvar testlerinde iki kat fazla su yakalayabilen, MOF-303 isimli, alüminyuma dayalı yeni bir MOF oluşturdu.
Bu durum, yeni malzemeyi kullanan hasatçıların, günde 3 bardaktan fazla su üretebileceği anlamına geliyor; bu miktar, bir insanın günlük ihtiyacının yaklaşık yarısı.
“İnsanlar cihazı ticârileştirmeye çok büyük ilgi gösterdiler ve şu an ticâri bir su toplama cihazı geliştirmekle uğraşan birkaç yeni şirket bulunuyor” diyor Yaği.
“Alüminyum MOF, su üretimini elverişli hale getiriyor çünkü ucuz.”
Yaği, ilk MOF üzerinde 20 yıldan uzun süre önce çalışmış. MOF’lar, sıradan metal katmanlarından farklı olarak, magnezyum veya alüminyum gibi metallerin organik moleküllerle birleştirildiği yapılar. Bu birleşim, gaz veya sıvıları depolamak için mükemmel olan ve sert, gözenekli yapılar meydana getiren bir dizilimde gerçekleştiriliyor.
Dünya çapındaki araştırmacılar, o zamandan beri 20.000’den fazla farklı türde MOF oluşturdular ve şu an bunlar CO2 yakalamakta, hidrojen veya metan gibi kimyasalları etkili bir şekilde depolamakta kullanılıyor.
Peki bu nasıl çalışıyor?
Ortam havası, MOF kristalleri üzerinden yayıldığında, su molekülleri içteki yüzeylere tutunuyor. Sistem üzerinde yapılan X-ışını kırınım çalışmaları, su buharı moleküllerinin sık sık sekizli gruplar halinde bir araya gelerek küpler oluşturduğunu gösterdi.
Daha sonra güneş ışığı MOF’u ısıtıyor ve bağlı durumdaki suyu, dış mekandaki havayla aynı sıcaklıkta olan yoğunlaştırıcıya doğru itiyor. Bu buhar yoğunlaşarak sıvı su haline geliyor ve bir toplayıcıya doğru damlayarak temiz içme suyu sağlıyor.
Takım, cihazı geliştirmeye devam ediyor. Bu teknolojinin daha iyi hale geldiğini görmek için sabırsızlanıyoruz.
Araştırma Science Advances bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
Peki bu mof denilen şeyi nerden bulabiliriz