Araştırmacılar yıldızlar altında uyumanın uyku düzensizliğinizi sıfırlayabileceğini söylüyor.
Düzensiz uyku ya da uykunuzu alamama uzun vadede şeker hastalığından depresyona kadar pek çok şeye bağlı olabilir. Son araştırmalar modern çevrenin huzurumuzu kaçırdığını gösteriyor olsa da hemen bugün yapacağınız birkaç günlük kamp tatili hem ruh sağlığınıza hem de uyku düzeninize iyi gelebilir.
Alışık olduğumuz modern çevredeki bilgisayar ya da pek çok cihazdan yayılan mavi ışık gecelik uyku düzenimizi bozuyor. Aydınlık ekranlara bakmak, kaliteli bir uyku için gece salgılanması gereken hormonları engelleyerek vücutlarımızı gündüz vaktindeymiş gibi hissettiriyor. Bu da gece geç vakitlere kadar ayakta durup gündüzleri uyku sersemi dolaşmamıza neden oluyor. Cep telefonlarımızdan bir iki günlüğüne uzak durmamızla bile gece-gündüz döngümüzü düzenleyebileceğimiz aşikâr.
Current Biology’nin Ocak 2017 sayısında yayınlanan bir çalışmaya göre, araştırmacılar mevsim ne olursa olsun hafta sonu için bile yapılabilecek bir kamp seyahatinin, kişinin biyolojik saatini düzenlediğini ortaya çıkardılar. Çalışmada yaz aylarında yapılabilen haftalık kamplarda biyolojik saatin 4 saate kadar gerileyebildiği gözlendi. Örneğin, normalde gece 11’de uyumaya alışkın biri kampta geçirdiği bir hafta sonrasında akşam 7 gibi uykuya dalmaya başlıyor.
Colorado Boulder Üniversitesi’nden Kenneth Wright, “biyolojik saatinize göre gece, melatoninizin yükseldiği zamandır,” diyor. “Bireylerdeki biyolojik saat kamp gezisinin sonuna kadar doğal karanlığa uyum sağlayıp, gün doğumuna ve gün batımına göre tepki veriyor. Bu artık modern yaşam tarzında görülen bir alışkanlık değil,” şeklinde ekliyor. Sonuçta en son ne zaman gün batımıyla birlikte uykuya daldık ki?
Bununla yetinmeyip, Wright ve ekibi biyolojik saatin mevsim farklılıklarına göre nasıl etkilendiğini araştırmaya koyuldular. Kış aylarında gün ışığına daha az maruz kalıyoruz ve (insan haricindeki) hayvanların da kış aylarında daha fazla uyuduğu biliniyor. Araştırma için birtakım gözü pek gönüllü kışın ortasında bir haftalığına kampa gönderildi. Kamp öncesi gönüllülerin normal uyku düzenleri ve maruz kaldıkları normal ışık seviyesi ölçüldü. Wright kamptaki tek ışık kaynaklarının güneş, ay, yıldızlar ve kamp ateşi olduğunu, fakat bunun kampçıları yapmak istedikleri hiçbir faaliyetten geri bırakmadığını belirtti.
Wright ve çalışma arkadaşları, kamp öncesi ve sonrası biyolojik saatlerini kıyaslamak üzere gönüllülerinin kan değerlerini ve melatonin seviyelerini ölçtüler ve ‘biyolojik gecelerinin’ 2,5 saat daha erken devreye girdiğini buldular.
Belki de uykunuzu düzene sokmak için kışın ortasında kampa gitmeye değmeyeceğini düşünebilirsiniz. Ancak Wright ve ekibinin yaptığı çalışmanın ikinci yarısında bir umut var. Yaz mevsiminde de kampçıları bir haftalığına kampa gönderen ekip bu sefer farklı olarak gönüllülerin bir kısmını da evlerindeki normal düzenlerinde takip ettiler. Ev ortamındaki gönüllüler geç saatte yatıp, geç kalkarak pazartesi iş başı yapmakta zorlanırlarken, kamp yapan gönüllülerde %69’luk bir uyku düzenlemesi sağlandı.
Wright, deney sonunda insanların bunun gibi durumlara çok hızlı uyum sağlayabildiğini belirtti. Lakin bu hızlı uyum sağlama her iki şekilde de işleyebilir. Kampçılar geri döndüklerinde şehir hayatı düzenine ne kadar zamanda alıştıkları da belli değil. Yine de düzeninizi sağlamak için kampa gitme niyetindeyseniz gün içinde bol bol aktif olmaya çalışın. Doğal gece-gündüz döngüsüne kavuşabilmeniz için en olası yol bu ve tabi eve döndüğünüzde de bu döngüye bağlı kalmanız bir o kadar önemli.
