Kuzey Kutbu en sıcak yıllarından birini geçiriyor, deniz seviyesindeki yükselme korkutuyor.
Kuzey kutbu 1900’den beri en sıcak yılını geçiriyor. Bunun sonucu olarak yazın denizdeki buzların erimesinden ve deniz seviyesinin yükselmesinden korkuluyor. Kuzey kutbu 1990’lı yıllardan beri gezegenin diğer bölgelerinden iki kat hızlı ısınıyor. Bu fenomene iklimbilimciler Arktik Amplifikasyon adını veriyorlar. Son altı yıl bölgenin en sıcak yılları oldu. ABD’li National Oceanic and Atmospheric Agency (NOAA) verilerine göre 12 aylık ortalama sıcaklık 1981-2010 arasına göre 1.9 derece daha yüksekti. Yaz sonunda ölçülen buz örtüsü 41 yıllık uydu kayıtlarına göre tüm zamanların en ince örtüsüydü. 2007 ve 2016’da da bu seviyeye inmişti. Profesör Don Perovich “2007 çok ıslak bir yıl oldu” diyor. “Su seviyesi bazı yıllar artar, bazı yıllar azalırdı ancak hiçbir zaman 2007’de gördüğümüz düzeye erişmemişti.”
Rusya ve Alaska arasındaki Bering denizinde son iki kışta denizdeki buz örtüsü ortalamanın yarısından daha azdı. Ayrıca var olan buz da inceydi. Bu yüzden uçaklar Bering Boğazı’ndaki Diomede adasına inip erzak bırakamadılar. Buraya ulaşım artık daha az güvenli olan helikopterlerle yapılmak zorunda.
Eriyen permafrost
Bölgede yaşayanlar “Bering Denizi’nin kuzeyinde denizdeki buz tabakası yazın sekiz ayı bizimle beraber olurdu. Artık sadece üç veya dört ay görebiliyoruz” diyor. Azalan sadece deniz buzu değil. Yeni raporlara göre Grönland’daki buz tabakası da eriyor. Dünya’nın geri kalan kısmı bu erimeden yükselen deniz seviyeleri olarak etkileniyor. Her yıl Grönland’da eriyen buzlar küresel deniz seviyesini 0,7 milimetre yükseltiyor. Bilim insanlarına göre eğer Grönland’ın buzunun tamamı erirse Dünya’nın okyanuslarının seviyesi 7,4 metre yükselecek. Kar Güneş’in ışınlarını uzaya geri yansıtıyor. Ancak eğer erirse Güneş ışınları daha derinlere işliyor ve sürekli donuk kalan toprak tabakasını, permafrost’u da eritiyor.
Grönland’da Dünya’nın Antarktika’dan sonra en büyük buz örtüsü bulunuyor. Antarktika’daki buz örtüsü yavaş yavaş eriyor. Bilim insanlarının raporlarına göre Grönland’da da aynı problem yaşanıyor. 1992’den beri 3,8 trilyon ton buz yok oldu. Nature’da yayımlanan bir çalışmaya göre bu miktar deniz seviyesini 10,6 milimetre yükseltti.
Grönland buz tabakası beklenenden hızlı eriyor
Grönland buz tabakasını 1990’lara göre yedi kat hızla kaybediyor. Eğer erime böyle giderse, 2100 yılında 400 milyon insanın su baskını tehlikesi ile karşı karşıya kalacağı belirtiliyor. 50 uluslararası kurumdan 96 kutup bilimcisi Grönland’ın buz kaybedişinin şimdiye kadar çıkarılmış en detaylı haritasını ortaya koydu. Ice Sheet Mass Balance Inter-comparison Exercise (IMBIE) adı verilen ekip 26 farklı araştırmanın sonuçlarını birleştirerek Grönland buz tabakasının kütlesinin 1992 – 2018 arasındaki değişimini belgeledi. Çalışmada 11 farklı uydu sonucu da kullanıldı ve buz örtüsünün hacminin ve akışının değişimi de gözler önüne serildi.
Nature dergisinde yayınlanan sonuçlara göre Grönland 1992’den beri 3,8 trilyon ton buz kaybetti ve bu kaybedilen buz deniz seviyesini 10,6 milimetre yükseltmeye yeterli. 1990’larda yılda 33 milyar ton olan buz kaybetme hızı son on yıl içerisinde yılda 254 milyar tona çıktı. Bu da otuz yıl içinde yedi kart artmış olması anlamına geliyor.
Leeds Üniversitesinden Profesör Andrew Shepherd ve NASA’dan Dr. Erik Ivins ortaklığı ile gerçekleştirilen çalışma European Space Agency (ESA) ve NASA tarafından da destekleniyor.
2013’te IPPC (Intergovernmental Panel on Climate Change) tarafından yapılan açıklamada 2100 yılında deniz seviyesinin 60 santimetre artmış olacağı ve bunun da 360 milyon insanı su baskını tehdidi ile karşı karşıya bırakacağı belirtilmişti. Bu yeni çalışmada erime hızının arttığına dikkat çekiliyor ve bir önceki tahmine 7 santimetre ekleniyor.
Profesör Shepherd “küresel deniz seviyesindeki her bir santimetrelik artış altı milyon fazla insanın su baskını tehdidi ile karşı karşıya kalması demektir” diyor. “Şu andaki trende göre Grönland buzunun erimesi bu yüzyılın sonunda her yıl 100 milyon insanın su baskınına maruz kalmasına neden olacak. yani 400 milyon insan tehdit altında. Bunların etkisi yerel veya küçük olmayacak. Sahillerde yaşayanlar için büyük bir küresel felaketten söz ediyoruz.”
Çalışmada kullanılan yerel iklim modellerine göre buz kaybının yarısının hava sıcaklığının artması nedeni ile gerçekleşen yüzeysel erimeler olduğu belirtiliyor. Diğer yarısı ise buzdağlarının akışkanlığının artması nedeni ile gerçekleşiyor. Bunu da artan okyanus sıcaklıkları tetikliyor.
Dr. Ivins “kutup buzları üzerinde gerçekleştirilen uydu gözlemleri iklim değişikliğinin buz kaybını ve deniz seviyesi yükselmesini nasıl etkilediğini görmek ve ilerisini tahmin etmek için çok önemli” diyor. “Bilgisayar simülasyonları bize tahmin yapma imkânı veriyor ancak uydu ölçümleri kesin ve net kanıtları önümüze koyuyor.”
İzlanda Üniversitesinden Buzdağı uzmanı Profesör Guðfinna Aðalgeirsdóttir “Yapılan uydu gözlemleri hem erimenin hem de Grönland’da gerçekleşen buz çıkışının sürekli olarak artmakta olduğunu gösteriyor” diyor ve ekliyor: “İzlanda’daki buz örtüsü de son iki yılda rekor bir şekilde azaldı. Bu yaz ise tüm zamanların erime rekoru kırıldı. Önümüzdeki yıl Grönland için de benzer bir senaryoyu öngörüyorum. Büyük buz örtülerini gözlem altında tutmak çok önemli. Ancak bu şekilde her yıl deniz seviyesinin ne kadar yükseleceğini tahmin edebiliriz.”
Popular Science Türkiye arşivinden.
