Aksiyonlar, atom altı parçacıkların davranışını açıklayan Standart Model parçacık fiziğinin ardındaki ultra hafif ve onaylanmamış parçacıklara deniyor. Kuramsal fizikçiler, aksiyonların var olduğunu ilk defa 1970’lerde öne sürmüşler ve bu sayede, kuark adlı parçacıkları birbirine bağlayan güçlü etkileşime yönelik matematik problemlerini çözmeyi amaçlamışlar. Fakat aksiyonlar, aradan geçen zamanda karanlık maddenin popüler bir açıklaması haline gelmiş. Bu gizemli madde, evrendeki kütlenin %85’ini oluşturuyor fakat hiç ışık yaymıyor.
Bu deneyde çalışan Tokyo Üniversitesi’nden fizikçi Kai Martens’a göre; aksiyonlar eğer onaylanırsa, güçlü etkileşimde görülen asitmetrileri düzeltmeyecek veya evrendeki kayıp maddenin büyük kısmını açıklamayacaklar. Güneş’ten yayılıyor gibi görünen bu aksiyonlar, fizikçilerin galaksiler etrafındaki haleleri doldurduğuna inandıkları “soğuk karanlık madde” gibi davranmıyor. Ayrıca bunlar, Güneş’in içinde yeni ortaya çıkan parçacıklar da olabilir. Karanlık maddenin çok büyük bir kısmı, evrenin ilk zamanlarından beri milyarlarca yıldır değişmemiş gibi görünüyor.
Ayırca, aksiyonların tespit edilip edilmediği kesin değil. İki yıldır toplanan verilere rağmen, böyle bir sinyale yönelik işaret hâlâ zayıf. Fizikte yeni bir parçacığın keşfedilmesi için daha kuvvetli sinyaller gerekiyor. Martens’in söylediğine göre, daha fazla veri geldikçe, sinyal bulgusunun kaybolması da mümkün.
Yine de, kesin olarak bir sinyal var gibi görünüyor. Sinyal, yer altında bulunan 3.5 tonluk bir sıvı zenon tankında ortaya çıkmış (İtalya’daki Gran Sasso Milli Laboratuvarı’ndaki XENON1T deneyinde). En az iki farklı fiziksel etki, XENON1T’de elde edilen bu verileri açıklayabilir. Ancak araştırmacılar birkaç kuramı test etmiş ve sonuçlara yönelik en muhtemel açıklamanın, aksiyonların Güneş’den çıktığını gösterdiğini bulmuşlar.
Deneyde yer almayan fizikçiler, bir saat önce (17 Haziran TSİ 17:00) duyurulan verileri henüz incelemediler. Muhabirlere, duyurudan önce bulgulara yönelik kısa bir bilgi verildi fakat bulguya dönük veriler ve makale kullanıma sunulmadı.
Rafi Letzter/Live Science. Ç: O.
