NASA’nın Jüpiter’in etrafında dönen ve gezegeni yakından gözlemleyen uzay aracı Juno, gezegenin üst atmosferinde beklenmedik şekilde yıldırım tespit etmiş.
Jüpiter’in gazlı atmosferi, belirli bir uzaklıktan durgun gibi görünüyor. Fakat yakından bakıldığında bulutlar, çalkantılı ve kimyasal olarak dinamik bir aleme dönüşüyor. Bilim insanları, Juno’nun hassas cihazlarıyla bu mat yüzeyi inceledikçe, Jüpiter’deki şimşeklerin yalnızca su bulutlarının derinliklerinde değil; aynı zamanda sığ atmosfer bölgelerinde de (düşük basınçlı yüksek irtifalarda) oluştuğunu öğrenmişler. Bu sığ bölgeler, suyla karışık amonyak bulutları barındırıyor.
Cornell Üniversitesi’nde gökbilimci olan Jonathan I. Lunine, “Jüpiter’in gece tarafında, epey sık şimşekler görüyorsunuz; sanki Dünya’daki aktif bir yıldırımlı fırtınanın üzerindeymişsiniz gibi” diyor. “Uzun sütun bulutlar ile örs bulutları var ve şimşekler sürekli devam ediyor. Dünya’da önemli miktarda şimşek çakıyor ve aynısı Jüpiter için de geçerli.”
Amonyak ise burada kilit önemde. Jüpiter’in bulutlarında su ve moleküler hidrojen ile helyum gibi diğer kimyasal elementler varsa da; amonyak, atmosferin üst kısmında yer alan bulutlardaki suyun tamamen donmasını engelleyen “antifiriz” niteliğinde. Amonyak içeren su damlacıklarının aşağı düşerken havada asılı duran su-buz parçacıklarıyla çarpışması sonucunda, yük ayrışması ve bulutlarda elektriklenme meydana geliyor. Bu durum, üst atmosferde yıldırımlı fırtınaların oluşumuyla sonuçlanıyor.
Araştırma, dün Nature bülteninde yayımlandı.
Blaine Friedlander/Cornell Üniversitesi. Ç: O.
