Celâl Şengör’ün de aralarında bulunduğu 10 uluslararası araştırmacıdan oluşan bir takım, Venüs’te mozaik olarak bilinen yeryüzü parçalarının bir kısmının, yanardağ faaliyetiyle tutarlı görünen tabakalar barındırdığını keşfetmiş. Bulgu, gizemli gezegenin yerbilimsel geçmişi hakkında fikir verebilir.
Venüs yüzeyinde bulunan ve tektonik bakımdan şekilleri bozulmuş bölgeler olan mozaikler, genelde etraflarından daha yüksekte duruyorlar. Gezegen yüzeyinin yaklaşık %7’sini oluşturuyorlar ve 750 milyon yıla varan yaşlarıyla, yakın çevrelerinin daimi olarak en eski niteliği durumundalar. Geology bülteninde yayımlanan yeni bir çalışmada araştırmacılar, bu mozaiklerin önemli bir kısmının katmanlaşma ile tutarlı olan çizgiler bulunduğunu gösteriyor.
North Carolina Eyalet Üniversitesi’nde yardımcı gezegen bilim profesörü ve çalışmanın baş yazarı olan Paul Byrne, “Mozaiklerin genelde iki açıklaması var; ya volkanik kayalardan oluşuyorlar, ya da Dünya’nın kıtasal kabuğunun eşdeğerleri” diyor. “Fakat bu mozaiklerin bir kısmında bulduğumuz katmanlaşma, kıtasal kabuk açıklamasıyla tutarlı değil.”
Takım, NASA’nın 1989 Macellan uzay görevinden toplanan Venüs yüzeyine ait görüntüleri analiz etmiş. Görevde radar kullanılarak, gezegenin yoğun atmosferinin %98’i görüntülenmiş. Araştırmacılar bu mozaikler üzerinde onlarca yıldır çalışsa da, bu çalışmadan önce mozaiklerin katmanlaşması çok kabul edilmiyordu. Ayrıca Byrne’a göre, eğer mozaikler kıtasal kabuk kısımlarından oluşsaydı bu katmanlaşma mümkün olmazdı.
“Kıtasal kabuk, çoğunlukla granitten oluşuyor. Granit ise tektonik plakaların hareket etmesi ve suyun yüzeyden yitim zonu meydana getirmesiyle oluşan volkanik bir kaya. Bugün Venüs’te, bu tip kayaların oluşabileceği hiçbir yer yok. Venüs’ün yüzeyi, kendi kendini temizleyen bir fırın kadar sıcak ve basınç da suyun 900 metre altında durmaya eşdeğer. Bu yüzden mevcut kanıtlar, bu mozaiklerin bazı bölümlerinin, Dünya’da bulunanlara benzer şekilde katmanlı volkanik kayalardan oluştuğuna işaret ediyor.”
Tracey Peake, Paul Byrne/North Carolina Eyalet Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
