Dünya’nın dönüşüyle ortaya çıkan günlük aydınlık-karanlık döngüsü, biyolojide merkezi bir önem taşıyor. Özellikle mercan kayalıkları olmak üzere deniz canlıları, çeşitli fizyolojik, biyolojik ve davranışsal süreçleri düzenlemek üzere gün ışığı ve ay ışığının doğal döngülerine bel bağlıyorlar.
Kuvvetli sokak ışıkları, reklam panoları, spor tesisleri, endüstriyel tesisler, oteller ve ofis binalarının meydana getirdiği yapay ışık, günü etkili bir şekilde uzatarak iş ve boş zaman faaliyetlerine olanak sağlıyor. Fakat gece vakti kullanılan yapay ışık, insanların gerçekleştirdiği en önemli teknolojik gelişmelerden biri olsa da; doğal ışık döngülerinin değişmesi, dünya ekosistemleri üzerinde pek çok istenmeyen etki meydana getiriyor. Bunlar arasında gökyüzü parlaması, davetsiz ışıklar, parlama ve aşırı aydınlatma yer alıyor ve bunlar toplu şekilde ışık kirliliği olarak adlandırılıyor.
Dünya çapındaki kıyı bölgelerinde şehirlerin yüksek hızla gelişmesi yüzünden ışık kirliliği, halihazırda ciddi şekilde gerileyen mercan topluluklarının popülasyonlarını daha fazla tehdit ediyor. İsrail’deki Bar-Ilan Üniversitesi’nde çalışan araştırmacıların önderliğinde yürütülen yeni bir çalışma, ışık kirliliğinin iki mercan türünün üreme döngüsünü nasıl olumsuz şekilde etkilediğini gösteriyor.
Mercanların üreme döngüsü (sperm ve yumurtaların gelişimi), doğal çevre koşullarıyla uyumlu biçimde, yıl içerisinde birkaç ay biyolojik bir ritimle kontrol ediliyor. Üreme hücreleri (sperm ve yumurtalar), en sonunda harici döllenme amacıyla suya bırakılıyor. Eşzamanlı yumurta dökmeye yol açan bu mekanizmanın, hem harici (ör. çevresel), hem de iç kısımdaki (ör. biyolojik saat) araçlarla kontrol edildiği düşünülüyor. Gerileyen resiflerin yeniden doldurulmasında belki de en önemli süreçler, üreme hücrelerinin başarılı şekilde oluşup döllenmesi, yaşayabilen yavruların gelişimi ve yeni mercanların hayatta kalabilmesi.
Yeni çalışmada elde edilen sonuçlar, ışık kirliliğinin üreme hücrelerinin oluşumunu geciktirdiğini ve üreteme hücrelerinin farklı zamanlarda yayılmasına yol açtığını açık bir şekilde göstermiş. Hem Güneş, hem de Ay kaynaklı doğal dönemsel aydınlanmanın önemini vurgulayan bulgular, eş zamanlı yumurta dökme ve üreme hücresi üretme süreçlerinde bu etmenlerin büyük önem taşıdığını gösteriyor.
Bar-Ilan Üniversitesi. Ç: O.
