Mobilyalarımıza ve giysilerimize, elektronik cihazlarımıza ve yiyeceklerimize, halılarımıza ve duvarlarımıza yerleşen aleve dirençli kimyasallar her yerdeler. Hatta tozlarımızda bile bulunuyorlar.
Bromlu alev geciktiriciler (BFR), 1970’lerden beri kullanılıyor. Fakat geride bıraktığımız on yıllarda, bilimsel açıdan yoğun bir incelemeye tabi tutulmuşlar.
Polibromlu difenil eterler (PBDE) şeklinde bilinen bir tip ise eleştirilerin odağındaymış. Bu geciktiriciler çevreye kolayca sızmakla kalmıyor, aynı zamanda yaygın şekilde solunup sindiriliyor ve vücutta birikmeye başlıyorlar.
İnsanların sağlığı üzerinde ne gibi etkiler yaratabileceklerini halen bilmiyoruz fakat hayvanlar üzerinde yapılan çok sayıda araştırma ve bazı epidemiyolojik çalışmalar, bu maddeye maruz kalmanın hormonlarda, üremede ve davranışlarda görülen olumsuz etkilerle bağlantılı olduğunu öne sürüyor.
PBDE’ler, Kanada’da 2008 yılından beri yasaklı durumda. Fakat yapılan yeni bir araştırmada, bu geciktiricilerin bazı evlerin tozlarında halen görüldüğü bulunmuş.
Bir maddeyi bozmadan incelemeye olanak sağlayan X-ışını tayfölçüm yöntemleri kullanan araştırmacılar, Kanada’nın Newfoundland adasında yer alan evlerdeki elektrikli süpürgelerden toplanan 20 toz örneğini test etmişler.
Kanada Işık Kaynağı kurumunda çalışan Peter Blanchard şöyle söylüyor: “Analiz ettiğimiz tüm toz örneklerinde, fark edilir derecede brominin mevcut olduğunu gösterdik. Bazılarında ise bromlu alev geciktiricilere özgü bromin türleri belirledik.”
Bilim insanları, bromin parçacıklarını belirli BFR’lere bağlamayı ilk defa başarmışlar. Bu gelişme, bu kimyasallara ömrümüz boyunca nasıl maruz kaldığımızı daha iyi anlamaya yardımcı olabilir.
Carly Cassella/ScienceAlert. Ç: O.
