Kanser, 20’nci yüzyılın büyük bir bölümünde tarif edilemeyecek kadar korkunç bir teşhis olmuştu. Doktorlar genelde hastalara hastalıklarını söylemiyordu çünkü bunu tedavi edemiyorlar; bu sebeple de bir insanın umudunu ortadan kaldırmayı etik bulmuyorlardı. Ancak bu denklem, 1970’li yıllarda kanser araştırmalarına büyük paralar harcanmasıyla değişmeye başladı. Günümüzde genel vaka sayısı artsa da (çünkü daha uzun yaşıyoruz ve başka hastalık kaynaklı ölüm oranı azalıyor), biyologlar ve onkologlar olağanüstü mesafeler katetti. Yeni tarama yöntemleri, genomik dizileme ve imünoterapi ile kök hücre tedavileri gibi taktikler hayatları kurtardı. Önümüzde hâlâ yapılması gereken şeyler var fakat bu habisliklerin bir kısmına yakından bakıldığında, ne kadar yol katettiğimiz görülüyor.
Tablonun daha büyük hali için tıklayın.
Akciğer
Bu hastalık, sigaralar moda olmadan önce nadirdi. Günümüzde en yaygın görülen kanser türü olan akciğer kanseri, her yıl 2 milyondan fazla insanın ölümüne yol açıyor. Fakat doktorların tümörleri erkenden belirlemek için kullandığı CT taramaları, düzenli yapıldığı zaman her yıl sigara içen binlerce kişinin hayatını kurtarıyor. Sigara içme oranlarının son 50 yılda yüzde 40’tan 14’e düşmesi de bu konuda yardımcı olmuş.
Rahim
Bu kanserin insanları öldürme ihtimali, 1930’da günümüze kıyasla beş kat daha fazlaydı. Bunun bir sebebi de, en önemli belirtilerden birini artık tanıyor olmamız: Menapoz sonrası hastalarda gerçekleşen olağandışı vajinal kanama. Doğum kontrol hapı da tehlikeyi azaltabilirken, hormon tedavisi ve ameliyat ise muhtemel tedavi seçeneklerinden bazıları.
Mide
Bu kanserin görülme miktarı, 1930’dan beri neredeyse her yıl azaldı. Bir sebep var: Yeni antibiyotikler, iltihabı tetikleyen ve kanser olasılığını yükselten Heliobacter pylori enfeksiyonlarını tedavi edebiliyor. Araştırmacılar radikal ameliyatlardan kaçınmak için, hastalığı erken teşhis etme yolları üzerinde çalışıyorlar. Erken teşhis edildiğinde, daha hafif müdahaleler işe yarayabiliyor.
Meme
Antik Mısırlılar, bu hastalığın tedavi edilemeyeceğini düşünmüş. Fakat araştırmacılar 2. Dünya Savaşı’ndan sonra, kanser hücrelerini daha iyi öldürmek üzere kemoterapi ve radyasyonu geliştirmişler. Hormon engelleyici ilaçlar, artık nüksetme ihtimalini önlüyor. Eğer hiçbir şey işe yaramazsa, tümörün büyümesine engel olan ilaçlar ömrü aylar veya yıllarca uzatabiliyor.
Kalın bağırsak
Bu bela genç insanlarda artış gösteriyor fakat genelde 65 yaşından büyük yetişkinlerde çıkıyor. Neyse ki, artık hiç olmadığı kadar tedavi edilebilir. Rutin kolonoskopiler sırasında doktorlar, polipleri daha fazla gelişmeden ortadan kaldırabiliyorlar. Eğer kanser bulurlarsa, tümör metastaz yapmadıysa ameliyat da etkili olabiliyor.
Yazar: Eleanor Cummins/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
