Mars’ın yüzeyi, günümüzde yaptığımız her türlü ölçüme göre konuk sevmeyen boş bir arazi. Gezegenin kurak yüzeyinde yalnızca toz hortumları geziyor. Var olan su ise sadece buzdan ibaret. Ancak gezegenin yüzeyinde bir zamanlar suların aktığını ve bu suların göletler meydana getirdiğini gösteren kanıtlar giderek artıyor.
Bu sıvı suyun mevcudiyeti, Mars’ın bildiğimiz şekliyle yaşamı desteklemiş olabileceği anlamına geliyor. Fakat bir soru gizemini koruyor: Mars, Güneş Sistemi’nin ilk zamanlarında; Güneş’in genç hali şimdikinden daha soğuk ve daha sönük iken nasıl olmuştu da yaşamı destekleyecek kadar sıcak olmuştu?
Yeni araştırmada bir cevap bulunmuş: Muhtemelen gezegenin derinliklerinden çıkan jeotermal ısı sayesinde… Bu durumda yaşamın gelişebileceği en iyi yer, yer altı olmuş oluyor.
New Brunswick-Rutgers Üniversitesi’nde çalışan gezegen bilimci Lujendra Ojha şöyle söylüyor: “Yapılan bilgisayar canlandırmalarında, karbondioksit ve su buharı gibi sera gazları Mars’ın ilk zamanlardaki atmosferine pompalanmışsa bile; iklim modelleri, Mars’ın uzun vadede sıcak ve sulu olduğunu desteklemekte hâlâ zorlanıyor”
“Ben ve çalışmanın ortak yazarları; eğer geçmişte Mars’ta yüksek jeotermal ısı olsaydı, genç ve sönük Güneş ikileminin en azından kısmen çözülebileceğini öne sürüyoruz.”
Genç ve sönük Güneş ikilemi, Güneş Sistemi’nin ilk zamanlarındaki sıvı su mevcudiyeti ile Güneş’in sönüklüğü arasında bir çelişki teşkil ediyor. Yıldızların evrimine dair bilgilerimiz; Güneş’in ısı ve ışığının, oluştuktan 4,6 milyar yıl kadar sonra mevcut çıktısının sadece yüzde 70’i kadar olacağını söylüyor.
Mars, bugün bile soğuk bir yer. Güneş’e Dünya’dan 1,5 kat daha uzak ve Dünya’ya kıyasla Güneş’ten gelen akımın sadece yüzde 43 kadarını alıyor. Bu yüzden ortalama sıcaklığı, Dünya’nın ortalama sıcaklığından çok daha düşük; -63 derece Celsius. Elbette bu sadece ortalama bir değer. Sıcaklık, suyun erime noktasının üzerine; 30 derece Celsius civarına çıkıyor. Fakat Mars’taki atmosfer basıncı günümüzde çok düşük olduğundan, buz erimiyor ve katı halden gaz haline geçiyor.
Mars’ta yaklaşık 4,1 ila 3,7 milyar yıl önce yaşanan Noachian dönemi sırasında, gezegen yüzeyinde bol miktarda su olduğu düşünülüyor; ancak iklim modelleri, -0,15 derece Celsius’un üzerine ulaşmakta zorlanıyor.
Gezegenin kendini içeriden ısıtarak, sıvı yer altı suyunu uzun dönem korumuş olma ihtimali yeni bir görüş değil. Yerin derinliklerindeki kuyruklu yıldız çarpışmalarından çıkarılan hidrotermal mineraller, Noachian dönemi killeri ve bir dizi bölgede yer altı suyu diyajenezlerine yönelik bulunan kanıtlar, içten ısıtma modellerini destekliyor.
Michelle Starr/ScienceAlert. Ç: O.
