Teksas Üniversitesi Southwestern Tıp Merkezi’nde çalışan araştırmacıların yürüttüğü iki yeni çalışma, beynin zaman ve konumu anılara nasıl yazdığına ışık tutuyor. Yakın zaman önce PNAS ve Science bültenlerinde yayımlanan bulgular, bellek üzerine yapılan temel araştırmalara yenilerini eklemenin yanısıra; travmatik beyin hasarı veya Alzheimer hastalığı gibi sağlık durumlarından kaynaklı hafıza kaybıyla mücadelede yeni tedaviler için zemin de hazırlayabilir.
Yaklaşık on yıl önce, farelerde “zaman hücreleri” olarak bilinen bir grup nöron keşfedilmişti. Bu hücrelerin, olayların ne zaman meydana geldiğini kaydetmede benzersiz bir rol oynadığı ve beynin, olayların sırasını aralıklı bir hafızaya doğru şekilde işlemesini sağladığı görülmüştü.
Araştırmacıların söylediğine göre beynin hipokampüs bölgesinde yer alan bu hücreler, hayvanlar olayları kodlarken veya hatırlarken özgün bir faaliyet kalıbı sergiliyor. Bu nöronlar tekrarlanabilen bir dizi halinde ateşlenerek, beynin olayların ne zaman gerçekleştiğini düzenlemesine olanak sağlıyor. Nöronların ateşlenme zamanlaması, devinim şeklinde bilinen bir süreçte teta salınımları adı verilen 5 Hz’lik beyin dalgalarıyla kontrol ediliyor.
Araştırmacılar zamanla ilişkili bilgiye güçlü talepler oluşturan bir hafıza görevi kullanıp, insanlarda da zaman hücreleri olup olmadığını araştırmışlar. Deney sonucunda bilim insanları, yüksek bir zaman hücresi popülasyonu belirlemenin yanında; bu hücrelerinin ateşlenmesinin de (zamansal kümeleme adlı bir olguyla) bireylerin olayları zamana ne kadar iyi bağlayabildiğini haber verdiğini keşfetmişler. Nihayetinde bu hücrelerin, tahmin edildiği gibi insanlarda faz devinimi sergilediği görülmüş.
İkinci çalışmada ise yardımcı sinirbilim profesörü Brad Pfeiffer’in öncülüğündeki bir araştırma takımı, farelerin beyinlerinde bulunan konum hücrelerinin gidilen güzergâha göre faaliyet gösterdiğini keşfetmişler. Fareler yeni bir ortamı araştırırken, konum hücreleri radar benzeri bir faaliyet sergilemiş. Radar benzeri bu beyin hücrelerinin, çok kısa zaman sonraki olay veya sonuçların tahmin edilmesini sağlayan bir mekanizma olduğu düşünülüyor.
Teksas Üniversitesi Southwestern Tıp Merkezi. Ç: O.
