Ceres: Diğer cüce gezegen. Her ne kadar bugünlerde ilginin çoğunu Plüton üzerine toplamış olsa da, eski gezegenle ilk karşılaşmamız mart ayında Dawn uzay aracının Ceres’e ulaşmasıyla gerçekleşti. Asteroit kuşağındaki en büyük cisim olan Ceres’in başlangıçta bir gezegen olduğu düşünülmüştü ancak on yıllar sonra gezegen rütbesi elinden alınmıştı. Ceres bir gezegen değil ancak bir sönmüş yıldız olabilir.
Tamam, şaka yaptık. Ciddi olmak gerekirse, Ceres’in yüzeyinin çoğu taze asfalt gibi parlamakta, peki bu küçük noktaların sırrı ne? Dawn şimdiye kadar bu noktalardan 130 tanesini tespit etmiş durumda ancak bilim insanları bu noktaların neyden meydana geldikleri konusunda henüz emin değiller. Tahminler ise volkanik aktivite, tuz ve buz halinde su gibi olasılıkları içeriyor.
Dün Nature dergisinde yayınlanan bir makalede ise Dawn ekibi tahminlerini daha da daraltmış durumdalar.
Occator kraterinde yer alan en parlak noktalardan elde edilen görüntü verilerine göre bu noktaların magnezyum sülfat içeren bir tuzdan meydana geldiği düşünülüyor. Ancak buz halinde su gibi diğer maddeler de bunun nedeni olabilir.
Herschel uzay teleskobu parlak noktaların etrafında sis benzeri bir yapı tespit etmiş durumda; bu da donmuş bir yüzeyin güneş ışığına maruz kaldığında gaza dönüştüğü anlamına gelebileceğini yani buz halinde su ihtimalini işaret ediyor.
Eğer Occator’un parlak noktalarından çıkan şeyler gerçekten su buharlarıysa, bu noktaların cüce gezegen üzerindeki en genç yapılardan biri oldukları çıkarımı yapılabilir. Çünkü eski yapılar olsalardı şu ana kadar bütün suların gaz haline dönüşmesi gerekirdi.
Dawn ekibinde yer alan jeolog Carol Raymond, Popular Science‘a gönderdiği e-postada şu ifadelere yer verdi: “Occator kraterindeki parlak maddenin yüksek parlaklık derecesi… bu tabakaların oldukça genç olduğunun ve Ceres’te aktiv jeolojik bir yapı olduğunun bir göstergesi. Bu gerçekten heyecan verici bir ihtimal ve takım şu anda son derece hevesle yüzeyin jeolojik ve morfolojik yapısını haritalamakla ve görüngesel verileri analiz etmekle uğraşıyor.”
Makale ayrıca Ceres’in yüzeyinin altında bir tuzlu buz tabakası olduğunu ve cüce gezegene her uzay kayası çarpmasında bu yapının ortaya çıktığını öne sürüyor. Eğer bu varsayım doğruysa, cüce gezegenin neden parlak noktalarla kaplı olduğunu açıklamada oldukça yardımcı olacak.
