Evrende boylu boyunca uzanan hayaletimsi bir “el”, dev yıldızların şiddetli ölümlerine dair yeni tespitler sağlıyor.
Bu büyüleyici yapı, çekirdeği çöken bir süpernovanın püskürüğünü oluşturuyor. Gökbilimciler bu yapının görüntülerini 14 yıllık bir dönemde çekerek, onu saniyede yaklaşık 4.000 kilometre hızla uzaya fırlarken gözlemlemeyi başarmış.
MSH 15-52 şeklinde adlandırılan bu süpernova kalıntısı ve şok dalgası, “parmakların” tam ucunda RCW 89 adlı bir gaz bulutuna girerek bu maddede sarsıntı ve düğümler meydana getiriyor. Bu sayede, genişleyen süpernovanın yavaşlamasına sebep oluyor.
Dünya’dan 17.000 ışık yılı uzakta bulunan MSH 15-52, Samanyolu galaksisinde bilinen en genç süpernova kalıntılarından birini oluşturuyor. Bu yıldız patlamasından çıkan ışık, Dünya’ya 1.700 yıl kadar önce ulaşmış. Önceki yıldızın yakıtı biterek artık kaynaşmayı destekleyemediğinde, yıldızın dış kısmındaki madde uzaya doğru patlamış ve çekirdeği çökmüş
Bu çöken çekirdek, atarca adı verilen bir tür “ölü” yıldıza dönüşmüş. Son derece yoğun olan bu cisimde nötronlar o kadar sıkışık duruyor ki, atom çekirdeğinin bazı özelliklerini kazanıyor ve yüksek hızda döndükçe kutuplarından ışık fırlatıyorlar.
Bu dönüş hareketi, yayılıp genişleyen fırlamış yıldız maddesinin oluşturduğu X-ışını bulutsusuna da şekil veriyor.
2004, 2008 ve 2017-18’de çekilen görüntülerin kullanılmasıyla RCW 89’da meydana gelen değişimlerin gözlendiği yeni çalışmada, yapının (süpernova kalıntısı kendisine doğru dalarken) tam olarak ne kadar hızlı genişlediği detaylı şekilde anlatılıyor.
Bu özelliklerin zamanla kat ettiği mesafeyi hesaplayarak, şok dalgasının hızını ve MSH 15-52’den çıkan yıldız maddesi boğumlarını daha iyi anlayabiliyoruz. Bunları aşağıdaki görüntüden görebilirsiniz.
Elin parmak uçlarından birinin yakınında konumlanan şok dalgası, MSH 15-52’nin saniyede 4.000 kilometre civarı hızla hareket eden RCW 89 ile karşılaşmasıyla ortaya çıkan bir özellik. Fakat bazı madde boğumları, 5.000 km/s’ye ulaşan çok daha büyük hızlarda hareket ediyor.
Çalışma The Astrophysical Journal Letters bülteninde yayımlandı.
Michelle Starr/ScienceAlert. Ç: O.
