Yaşa Bağlı Hafıza Kaybı, Farelerde Tersine Çevrildi

Cambridge ve Leeds üniversitelerinde çalışan bilim insanları, farelerde yaşa bağlı hafıza kaybını başarıyla geri çevirmişler. Araştırmacılar bu keşfin, yaşlanan insanlardaki hafıza kaybını önlemeye yönelik tedavilerin geliştirilmesine yol açabileceğini belirtiyor.

İki gün önce Molecular Psychiatry bülteninde yayımlanan bir çalışmada bilim insanları, beynin hücrelerarası ortamındaki (sinir hücreleri etrafındaki ‘yapı iskelesi’) değişimlerin, yaşlanmayla birlikte hafıza kaybına yol açtığını ancak genetik tedaviler yoluyla bu durumun tersine çevrilebileceğini gösteriyorlar.

Yakın zaman önce elde edilen yeni bulgular, perinöral ağların (PNN) nöroplastisite (beynin öğrenme ve uyum sağlama kabiliyeti) ve hafıza oluşumundaki rolünü gösteriyor. PNN’ler, çoğunlukla beyindeki kısıtlayıcı nöronları çevreleyen kıkırdak benzeri yapılar. Ana görevleri ise beyindeki plastisite (yoğrulabilirlik) seviyesini kontrol etmek. İnsanlarda beş civarında ortaya çıkıyor ve beyindeki bağlantıların en iyi duruma getirildiği esnada gelişmiş plastisite dönemini kapatıyorlar. Ardından, plastisite kısmen kapanıyor ve beyin daha etkili hale geliyor fakat plastisite azalıyor.

PNN’ler, kondroitin sülfat şeklinde bilinen bileşenler içeriyor. Bunlardan kondroitin 4-sülfat gibi bazıları, bu ağların faaliyetini sınırlayarak nöroplastisiteyi kısıtlıyor. Kondroitin 6-sülfat gibi diğerleri ise nöroplastisiteyi destekliyor. Biz yaşlandıkça, bu bileşenlerin dengesi değişiyor ve kondroitin 6-sülfat azaldıkça, öğrenme ve yeni anılar oluşturma kabiliyetimizde azalıyor. Bu durum, yaşa bağlı hafıza gerilemesine yol açıyor.

Cambridge Üniversitesi ve Leeds Üniversitesi’nde çalışan bilim insanları, PNN’lerdeki bu kondroitin sülfat bileşimini değiştirmenin nöroplastisiteyi geri kazandırıp, yaşa bağlı hafıza kayıplarını azaltıp azaltmayacağını araştırmışlar.

Leeds Üniversitesi Biyotıp Bilimleri Fakültesi’nde çalışan Dr. Jessica Kwok şöyle aktarıyor: “Yaşlanan farelere geliştirdiğimiz tedaviyi uyguladığımızda kayda değer sonuçlar elde ettik. Hafıza ve öğrenme kabiliyeti, çok daha genç oldukları zamandan beri görülmemiş seviyelere döndü.”

Cambridge Üniversitesi Beyin Onarım Merkezi’nde çalışan Profesör James Fawcett, “Çalışmamız sadece farelerde yürütülse de, aynı mekanizmanın insanlarda da işlemesi lazım” diyor. “İnsan beynindeki moleküller ve yapılar, kemirgenlerdekiyle aynı. Bu durum, insanlarda yaşlılıktaki hafıza kaybını önlemenin mümkün olabileceğini akla getiriyor.”

Kaynak: Cambridge Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.