30 Nisan 2018’de, Hawaii’nin Kilauea yanardağının doğu kanadında otuz yıldan fazla süredir lav püskürten bir kraterden aniden lav boşalmış. Ardından, Pu’u’ō’ō adı verilen kraterin zemini kopmuş.
Kilauea’nın zirvesinde ve Pu’u’ō’ō’nun 19 kilometre kuzeybatısında yer alan lav gölü, magma volkanın kanal tesisatına akarken 48 saat içerisinde düşmeye başlamış. Kısa süre sonra, Pu’u’ō’ō’nun 19 kilometre doğusunda yeni yarıklar açılmış ve erimiş haldeki lav dışarı püskürerek yollara akmış, ağaçları yakmış, telefon ve elektrik direklerini tutuşturmuş.
Kilauea, üç ay boyunca 320.000 Olimpik boyutlu yüzme havuzunu doldurmaya yetecek kadar lav püskürtmüş, 700’den fazla evi ortadan kaldırmış ve binlerce insanı yerinden etmiş. Yaz boyunca, bilim insanlarının daha yeni yeni anladığı bir şekilde 450 metre kadar çöken zirve krateri, zirvede görülen manzarayı farklı bir şekle dönüştürmüş.
Stanford Üniversitesi’nde çalışan ve PNAS bülteninde yayımlanan yeni araştırmanın baş yazarı olan jeofizikçi Paul Segall, “Volkanların incelendiği çağdaş jeofiziksel cihazların 60 yıllık tarihinin tamamında, sadece yarım düzine kadar kaldera çöküşü gördük” diyor. Bu olayların nasıl geliştiğini açıklamaya yardımcı olan yeni çalışma, deprem fay hatlarındaki sürtünmenin nasıl işlediğine yönelik hakim bilimsel paradigmayı onaylayan bulgular sunuyor.
Elde edilen sonuçlar, volkanik patlamalara yönelik gelecekte yapılacak tehlike değerlendirmelerine ve hafifletme çalışmalarına bilgi sağlamaya yardımcı olabilir. ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu’nda (USGS) jeofizikçi ve 2018’deki Kilauea patlaması sırasında bölgede çalışan takımın üyesi olan eş yazar Kyle Anderson şöyle aktarıyor: “Kaldera çöküşlerine hükmeden fiziksel süreçleri daha iyi anlamak, çöküşlerin muhtemel olduğu koşulları daha iyi anlamamıza ve bir çöküş dizisinin evrimini başladıktan sonra tahmin etmemize yardımcı olacak.”
Stanford Üniversitesi. Ç: O.
