Yapılan yeni çalışma, bitkilerde etraftaki havanın değişen nem seviyesine cevap verme kabiliyetinin ilk zaman evrimleştiğine ışık tutuyor. Araştırmaya göre bu özellik, hem çiçekli bitkilerin hem de eğreltiotlarının ortak atası olan bir bitkiden geliyor olabilir.
Bu düzenleme mekanizmasının kilit noktası, yaprakların yüzeyinde bulunan ve stoma adı verilen ufak delikler veya gözenekler. Bu yapılar, bitkinin fotosentez yakıtı olarak CO2 gazı alımını ve su buharı kaybını düzenlemesini sağlıyor. Bu daimi dengeleme davranışında, gözeneklerin değişen şartlara göre açılıp kapanması gerekiyor. Tarımda önem taşıyan bu kabiliyet, mahsullerin büyümek için daha düşük miktarda su kullanmasına yardımcı oluyor.
Bitkilerde stoma ilk olarak, sudan karaya geçişten kısa bir süre sonra ve yaklaşık 450 milyon yıl önce evrimleşmiş. Fakat bilim insanları, bitkilerin hangi evrimsel güzergâha girdiğinden ve hangi noktada çevrelerine tepki olarak gözeneklerini açıp kapatma arasında tercih yapma kabiliyeti kazandıklarından hâlâ emin değil.
Stomanın kapanması, en son evrimleşen bitkiler olan çiçekli bitkilerde, aralarında absisik asit (ABA) adı verilen bir hormonun da yer aldığı bir dizi dahili sinyalle etkin şekilde tetikleniyor. Fakat bilim insanları, söz konusu mekanizmanın daha eski bitki gruplarında da mevcut olup olmadığını anlamaya çalışıyormuş. Birmingham Üniversitesi’nde çalışan araştırmacılar, Current Biology bülteninde yayımlanan yeni çalışmada Ceratopteris richardii adlı eğreltiotu türünün, stomasını benzer sinyaller kullanarak etkin şekilde kapattığını gösteren bulgulara ulaşmışlar.
Kaynak: Birmingham Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
