Uzay Nasıl Kokuyor?

Sürprizbozan: Diğer birçok gezegen, sanki birileri yellenmiş gibi kokuyor.

Nihai hududun kokusu, bir araba yarışına çok benziyor: Sıcak metal, egzoz gazı ve barbekü kokusundan oluşan bir demet gibi… Peki bunların kaynağı ne? Çoğunlukla ömrü sona eren yıldızlar.

Tüm bu hiddetli yanma işlemlerinin yan ürünleri, çok halkalı aromatik hidrokarbonlar şeklinde adlandırılan kokulu bileşenlerden oluşuyor. NASA’nın Ames Araştırma Merkezindeki Astrofizik ve Astrokimya Laboratuvarının kurucu müdürü Louis Allamandola, bu moleküllerin “evrenin her yerindeymiş gibi göründüğünü” söylüyor: “Sürekli etrafta gezerek kuyruklu yıldızlarda, gök taşlarında ve uzay tozlarında ortaya çıkıyorlar.” Hatta bu hidrokarbonlar, Dünya’daki yaşamın ilk biçimlerinin temeli yönünden nihai aday listesine bile alınmış. Çok halkalı aromatik hidrokarbonlar, bekleneceği üzere kömür, yağ ve hatta yiyeceklerde bile bulunabiliyor.

İnsanların dış uzaydan saf ve katkısız bir nefes çekmesi imkansız olsa da (sonuçta orası bir boşluk ve bunu denersek ölürüz); astronotlar Uluslararası Uzay İstasyonunun dışına çıktıkları zaman uzaydaki bileşenler kostümlerine yapışıyor ve istasyona kadar geliyor. Astronotlar, uzay yürüyüşünden döndükten sonra “yanmış” veya “kızarmış” biftek kokusu aldıklarını bildirmiş ve o esnada da sadece evde pişen bir yemeğin hayalini kurmuyorlarmış!

Uzayın kokusu o kadar farklı ki, NASA üç yıl önce koku üreten Omega Ingredients şirketinin başkanı Steven Pearce’e ulaşarak, kendisinden bu kokuyu eğitim canlandırmalarında kullanılmak üzere yeniden oluşturmasını istemiş. “Geçenlerde Ay’ın kokusunu yaptık” diyor Pearce. “Asronotlar bunu kullanılmış baruta benzetiyor.”

Allamandola, zengin karbon ve düşük oksijen içeren güneş sistemimizin özellikle keskin kokulu olduğunu söylüyor: “Tıpkı bir arabayı oksijenden mahrum bıraktığınızda siyah is görmeye ve ağır bir koku almaya başlamanız gibi.” Ancak oksijen yönünden zengin yıldızlar, kömürlü bir ızgarayı andıran aromalar barındırıyor. Galaksimizden ayrıldığınızda, bu kokular cidden ilginç bir hale gelmeye başlayabilir. Evrenin karanlık kesimlerinde ufak toz parçacıklarıyla dolu olan moleküler bulutlar, hafif şekerli kokulardan çürük yumurta kokulu kükürde kadar çok çeşitli kokulara ev sahipliği yapıyor.

Yazar: Lizzie Schiffman/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.