Sainsbury Wellcome Merkezinde çalışan araştırmacılar, farelerin önceki tecrübelerine dayalı olarak içgüdülerini bastırmasını sağlayan bir beyin mekanizması keşfetmişler.
Dün Neuron bülteninde yayımlanan çalışmada, beyindeki baskılayıcı bir yapı olan ön yanal genikülat çekirdekte (vLGN) yeni bir beyin beyin devresi tanımlanıyor. Sinirbilimciler bu beyin bölgesindeki faaliyet baskılandığında, hayvanların güvenli bir yer arayarak algılanan tehlikeden kaçma olasılığının yükseldiğini keşfetmişler. vLGN nöronlarının etkinleştirilmesi ise yakın tehditlere karşı gösterilen kaçma davranışlarını tamamen ortadan kaldırmış.
Belli durumlarda korku veya kaygı yaşamak normal olsa da, verdiğimiz korku tepkilerini bilgilerimize veya koşullara göre ayarlayabiliyoruz. Örneğin yakında meydana gelen güçlü patlamalar veya parlak ışıklar ile uyanmak, bir korku tepkisine neden olabilir. Fakat daha önce havai fişek gördüyseniz, sahip olduğunuz bilgi büyük olasılıkla bu gibi tepkileri önleyecek ve korkmadan izlemenizi sağlayacaktır. Diğer taraftan, eğer daha önce bir savaş bölgesinde bulunduysanız, korku tepkiniz kuvvetli biçimde artabilir.
Daha önce beyindeki pek çok bölgenin algılanan tehdidin işlenmesi ve korku tepkilerine aracılık edilmesinde görev aldığı gösterilse de, bu tepkimelerin nasıl kontrol edildiği hâlâ belli değil. Böyle bir kontrol büyük önem taşıyor çünkü kontrolün azalması, fobiler veya travma sonrası stres bozuklukları gibi kaygı bozukluklarına yol açabilir. Bu durumlarda, beyinde korku ve kaygıyla ilişkili beyin devrelerinin aşırı faal hale geldiği ve patolojik şekilde artmış korku tepkilerine yol açtığı düşünülüyor.
College London Üniversitesindeki Sainsbury Wellcome Merkezinde çalışan Profesör Sonja Hofer’in araştırma grubunun yürüttüğü bu yeni çalışmada, farelerin yukarı kısımda genişleyen bir gölgeye tepki olarak sığınağa kaçtığı ve yaygın kabul gören bir deneysel paradigmadan yararlanılmış. Farelerin tepesinde beliren bu uyaran, hayvanlara üstten yaklaşan bir yırtıcıyı taklit ediyor.
Araştırmacılar vLGN’nin, hayvanların önceki tecrübelerinden elde ettiği bilgiye göre kaçış davranışını ve farenin mevcut ortamındaki risk değerlendirmesini kontrol edebildiğini bulmuşlar. Fareler bir tehdit beklemez ve kendilerini güvende hissederken, vLGN’deki bir alt baskılayıcı nöron kümesinin faaliyeti yüksek olmuş ki bu durum, karşılığında tehdit tepki tepkilerini baskılayabilir. Bunun aksine fareler tehlike beklediğinde, söz konusu nöronlardaki faaliyet düşük olmuş ve hayvanların kaçıp güvenli bir yer arama ihtimali artmış.
İnsanların yırtıcılardan endişe duyması pek gerekmese de, onlar da belli durumlarda içgüdüsel korku tepkileri gösteriyor. Bu yüzden, klinik bilim insanlarının günün birinde insanlardaki eşdeğer beyin devrelerinin benzer bir işlev taşıyıp taşımadığını belirleyebilmesi ve böylece, travma sonrası stres bozukluğu ile kaygıyla alakalı diğer bozuklukların tedavisinde klinik sonuçların doğması umuluyor.
Kaynak: Sainsbary Wellcome Merkezi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
