Yeni bir yalan tespit yöntemi, yalan söyleyen ve görüşme sırasında birden fazla iş yaptırılan kişilerin daha kolay tespit edildiğini gösteriyor.
Görüşme sırasında yalan söylemenin, doğruyu söylemekten daha fazla bilişsel enerji gerektirdiği iyi bilinen bir gerçek. Portsmouth Üniversitesince yürütülen yeni bir çalışmada söz konusu bulguyu kendi lehlerine kullanarak sorguladıkları bir şüpheliden ikinci bir iş yapmalarını isteyen araştırmacıların, yalan söyleyen kişileri daha iyi ortaya çıkarabilecekleri bulunmuş. Yalan söylemenin haricindeki ikinci bir işte yoğunlaşmak için gereken bu fazladan beyin gücü, yalan söyleyen kişiler için özellikle zorlu bir durum meydana getirmiş.
Deneyde kullanılan ikincil görev, yedi haneli bir araba plakasının hatırlanması olmuş. İkincil görevin ise sadece, yalan söyleyen kişilere bunun önemli olduğunun belirtilmesi durumunda etkili olduğu keşfedilmiş.
Deneyi tasarlayan ve Portsmouth Üniversitesi Psikoloji Bölümünde çalışan Profesör Aldert Vrij şöyle aktarıyor: “Son 15 yılda yalanların, yalan söyleyen kişilerin zekayla alt edilmesi yoluyla tespit edilebileceğini gösterdik. Bunun ise yalan söyleyen kişileri, dikkatlerini bir açıklama uydurmak ve ikincil bir görev arasında bölmeye zorlayarak yapılabileceğini gösterdik.
“Araştırmamız, yalan söyleyen kişilere ne söyleyeceklerini düşünmek için iyi bir fırsat verilmesi durumunda gerçeklerin ve yalanların eşit ölçüde makul gelebileceğini gösteriyor. Düşünme fırsatı azaldığında ise gerçekler sıklıkla yalanlardan daha makul görünüyor. Deneyimizdeki yalanlar, kulağa gerçekler kadar makul gelmedi; özellikle de görüşülen kişiler ikincil bir görev gerçekleştirmek zorunda kaldığı ve kendilerine bu görevin önemli olduğu söylendiği zaman.”
Bulgular geçtiğimiz hafta International Journal of Psychology & Behavior Analysis bülteninde yayımlandı.
Kaynak: Portsmouth Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
