Küresel Karbon Projesi’nin bilim takımı, küresel karbon yayılımlarının 2022’de de rekor seviyelerde olduğunu ve ısınmayı 1,5 °C’ye sınırlamak için acilen ihtiyaç duyulan azalmaya dair hiçbir işaret bulunmadığını belirtiyor.
Mevcut yayılım seviyeleri böyle devam ederse, 1,5 °C’lik küresel ısınmanın dokuz yıl içerisinde aşılma ihtimalinin ise %50 olduğu belirtiliyor.
Yeni raporda, 2022 yılındaki toplam CO2 yayılımları (GtCO2) 40,6 milyar ton olarak yansıtılıyor. 2021 yılına göre %1,0’a yükselerek 36,6 GtCO2‘ye ulaşacağı belirlenen fosil kaynaklı CO2 yayılımları ise bu artışı körüklüyor. Söz konusu miktar, COVID-19 öncesindeki 2019 değerlerinden biraz daha yüksek. Arazi kullanımındaki değişimlerden (ör. ormanların yok edilmesi) kaynaklanan yayılımların ise 2022 yılında 3,9 GtCO2 olacağı yansıtılmış.
Kömür ve petrol kaynaklı yayılım projeksiyonları, 2021’deki seviyelerin üstünde. Toplam yayılım artışına en büyük katkıyı petrol yapıyor. Petrol yayılımlarındaki bu artış ise büyük oranda, uluslararası havacılık sektörünün COVID-19 salgın kısıtlamalarının ardından yeniden sıçrama yapmasıyla açıklanabilir.
Büyük yayılım kaynaklarındaki 2022 tablosu karışık bir görüntü sunuyor: Yayılımların Çin (%0,9) ve AB’de (%0,8) düştüğü, ABD (%1,5) ve Hindistan’da (%6) ise yükseldiği yansıtılıyor. Dünyanın geri kalanında ise %1,7’lik bir yükseliş görülüyor.
Küresel ısınmayı 1,5 °C ile sınırlamaya dönük %50 olasılık barındıran karbon bütçesi, 380 GtCO2‘ye gerilemiş (yayılımlar 2022 seviyelerinde kalırsa, dokuz yıl sonra aşılıyor). 2 °C’lik sınırlamada ise bu sayı 1230 GtCO2 (2022 yayılım seviyelerinde 30 yıl).
2050 itibarıyla sıfır CO2 yayılımına ulaşmak için artık her yıl yaklaşık 1,4 GtCO2‘lik bir azaltma yapılması gerekecek. COVID-19’daki sokağa çıkma yasakları sonucunda 2020’de gözlenen düşüşe benzeyen bu miktar, yapılması gerekenin ne kadar büyük çaplı olduğunu gösteriyor.
Karbonu emen ve depolayan kara ve okyanuslar, CO2 yayılımlarının yaklaşık yarısını almaya devam ediyor. Okyanus ve karadaki CO2 yutakları, atmosfordeki CO2 artışına cevaben hâlâ yükselişte. Fakat iklim değişiminin, 2012-2021 arasındaki on yıllık dönemde bu büyümeyi %4 (okyanus yutağı) ve %17 (kara yutağı) oranında azalttığı tahmin ediliyor.
Bu yılın karbon bütçesi, artan fosil yayılımlarının uzun vadeli hızında yavaşlama gösteriyor. Ortalama yükseliş 2000’lerde yıl başına +%3 ile zirve yaparken, son on yıldaki yükseliş yıllık temelde %0,5 kadar olmuş.
Bulgular Earth System Science Data bülteninde sunuldu.
Kaynak: Exeter Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
