Everest Dağı, dünyanın en uzun dağı. Fakat Amerikan Jeofizik Birliğinin haber sitesi Eos’taki bir makaleye göre bazen en uzun ikinci dağ oluyor.
İki yıl önce yürütülen bir çalışmaya göre bunun sebebi, dağdaki hava basıncının yıl boyunca önemli derecede dalgalanması ve “algılanan zirve yüksekliğinin”, ikinci en büyük dağ olan K2’nin altına inmesine yol açması.
İngiltere’deki Loughborough Üniversitesinde iklim bilimci olan makale baş yazarı Tom Matthews, “Bazen K2 Everest’ten daha yüksek oluyor” diyor.
İki hafta önce iScience bülteninde yayımlanan yeni çalışmada Matthews ve meslektaşları, hem Everest Dağı zirvesinin yakınındaki hava durumu istasyonlarının hem de Avrupa Uzay Ajansı’nın Kopernik uydusunun 40 yılı aşkın süre boyunca kaydettiği hava basıncı verilerini incelemiş.
Hava basınca, Everest’te bulunan oksijen miktarıyla yakından bağlantılı. Eos’a göre hava basınca azaldığında, havadaki oksijen molekülleri azalıyor ve basit bir nefes alma işlemini çok daha yorucu hale getiriyor. Bu sebeple Everest’e çıkmayı seçen çoğu kişi, havanın yoğunluğunun azaldığı yüksek irtifalara tırmandıkça ayakta kalmak için oksijen desteğine bel bağlıyor. (Makalenin yazarları, şimdiye kadar sadece 169 erkek ve sekiz kadının oksijen desteği kullanmadan Everest’in tepesine ulaştığını belirtiyor.)
Her ne kadar yükseklikle beraber sürekli azalsa da, araştırmacılar hava basıncının hava durumuyla da dalgalandığını keşfetmiş. 1979’dan 2019’a kadar olan dönemde, Everest’in zirvesi civarındaki hava basıncı mevsime bağlı olarak 309’dan 343 hektopaskal arasında (deniz seviyesindeki basıncın yaklaşık üçte biri) değişmiş.
Gazeteci Katherine Kornei, blogda şöyle yazıyor: “Mayıs ayında Everest’te ölçülen ortalama hava basıncıyla karşılaştırıldığında, zirvenin oksijen bulunurluğu bakımından hissettirdiği yükseklik farkı 737 metreye denk geliyor.”
Başka bir ifadeyle Everest’teki oksijen mevcudiyeti, bazen dağın gerçekte olduğundan yüzlerce metre daha kısaymış gibi hissedilmesini sağlıyor. Vücutlarımız, 8.800 metre yüksekliğindeki bu dağı bazen dünyanın en uzun ikinci dağından (K2, 8600 metre) daha kısaymış gibi hissediyor.
Araştırmacılar ayrıca Everest’teki hava basıncının yaz mevsiminde sürekli en yükseğe çıktığını da keşfetmiş. Bu durum, oksijen mevcudiyetine dayalı olarak dağa en iyi yaz mevsiminde tırmanılabileceği anlamına geliyor. Dünya atmosferi iklim değişimi sebebiyle ısınmaya devam ettikçe, dağın algılanan yüksekliğinde kalıcı bir azalma bile gerçekleşebilir.
“Isınma, dağı biraz daha kısaltacak” diyor Matthews.
Yazar: Brandon Specktor/LiveScience. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
