Radyoda duyduğumuz son şarkının zihnimizde dönüp durması bazen günümüzü şenlendirse bile eziyete dönüştüğü zamanlar da yok değil. Özellikle de o son duyduğumuz şarkı müzik zevkimizle çelişiyorsa… Uzmanlar bu duruma “bilişsel kaşınma” diyor.
Beyin şarkının ritmine takılıyor ve gün boyunca ritimler arasındaki boşlukları doldurmakla, yani bilişsel anlamda bir kaşıma yapmakla meşgul oluyor. Müzik dinlerken beynin işitsel korteks bölgesi devreye giriyor. Amerika New Hampshire’daki Dartmouth Üniversitesinde çalışan bilim insanları, yürüttükleri bir araştırmada deneklere bildikleri şarkıları dinlettiklerinde işitsel korteksin şarkıyı otomatik olarak tamamlamaya çalıştığını görmüşler. Şarkı bittikten dakikalar sonra bile beynin aynı bölgelerinde bu hareketliliğin hiç azalmadan devam ettiği tespit edilmiş. Sonuç olarak, bilişsel kaşınmayı önlemenin bir yolu yok. Ancak her kaşıntı gibi, onu da kaşıyor ve geçmesini bekliyoruz. Yani şarkıyı tekrar etmekten kendimizi alıkoyamıyoruz.
Tabii tıpkı sivrisinek ısırığında olduğu gibi kaşımanın sadece daha çok kaşıntıya yol açtığını da unutmamakta fayda var. Bitmeyen bir döngü içinde aynı şarkıyı yüzlerce kere tekrar etmek, zihnin rahatlamasını sağlamıyor. Aksine daha fazla tekrar etme isteği doğuruyor. Araştırmalar kadınların, müzisyenlerin ve nevrotik, yorgun ya da stresli insanların bu sendromu daha sık yaşadığını gösteriyor. Müzisyenler için denilebilecek bir şey yok. Meslekleri icabı ritimler arasındaki boşlukları doldurmaya çalışmaları çok doğal. Söz konusu stresli insanlar olduğunda, beynin yorgunluk nedeniyle tek bir noktada takılıp aynı şeyi tekrarlaması da pek şaşılacak bir durum değil. Neticede stres ve yorgunluğun doğasında bu var. Fakat kadınların bu durumu erkeklere oranla daha sık yaşıyor olmasının sebepleri bilinmiyor.
Bilişsel kaşıntıyı durdurmanın bir yolu yok. Ancak beyni aldatarak ilgiyi başka yönlere kaydırmak mümkün. Bunun için önerilen yöntem ise başka bir şarkı dinlemek. Bu yöntem işe yaramazsa, zihninizde dönüp duran şarkıyı tekrar dinleyin. Bu da işe yaramazsa vücudunuzu zorlayacak fiziksel bir aktiviteyi deneyebilirsiniz.
Popular Science Türkiye arşivinden.
Popular Science Türkiye arşivinden.
