Firdevs Şahin
2013 yılından beri 5 milyon kadar Amerikalıyı etkileyen Alzheimer’ın asıl sebebi hala tam olarak belli değil. Beyinde oluşan plakaların Alzheimer hastalığı için ayırıcı bir özellik olduğu biliniyordu, ancak bu plakaların neden ve nasıl oluştukları kısa bir zaman önce Harvard Üniversitesi araştırmacıları tarafından keşfedildi. Görünen o ki virüs ve bakteri gibi yaygın enfeksiyonlarla savaşan proteinlerden geriye kalanlar, bir araya gelerek Alzheimer hastalarında sık rastlanan bu plakaları oluşturuyor.
Science dergisinin geçtiğimiz Mayıs ayında yayımladığı bu araştırma, Alzheimer’ın nasıl önlenebileceği ya da durdurulabileceği üzerinde yapılacak yeni araştırmaların da önünü açmış oldu.
Vücudumuza enfeksiyon bulaştığında bağışıklık sistemimiz steroidleri devreye sokarak beta amiloid adındaki proteinleri üretiyor ve bakteriyi yada virüsü yok edip enfeksiyonun yayılmasını önlüyor. Sürecin sonunda ise bu beta amiloidler kalıntılarını bırakıyor ve bunlar da birikerek küçük, yuvarlak plakalar oluşmasına sebep oluyorlar.
Bu süreç esnasında, kan beyin bariyerimiz enfeksiyonun beynimize bulaşmasını önlemeye çalışıyor, ancak pek çok yaşlı insanda geçirgenliği artan bu bariyer, bakteri ve diğer etkenlerin geçmesini engellemekte zorlanabiliyor. Bunun sonucundaysa savaşan beta amiloidler geride, Alzheimer hastalığının belirtisi olan küçük plaka birikintileri bırakıyor. Araştırmacılar enfeksiyonla mücadele esnasındaki bu sürecin Alzheimer’a yol açtığını tahmin ediyorlar.
Araştırmacılar bu fikri petri kabında geliştirilen nöronlarla birlikte, fare ve meyve sineklerinde bulunan nöronlar üzerinde de denediler. İlkinde beta amoloidin, vücuttaki enfeksiyonlarla savaşmada etkisi olduğu onaylandı. Sonrasında, amoloid proteinlerinden yoksun bir farenin, normalde karşı koyabileceği yaygın enfeksiyonlara yenik düştüğü tespit edildi. Bu yeni bulgular, pek çok Alzheimer hastasının diğer insanların yanı sıra neden herpes virüsüne karşı daha fazla antikor üretebildiğini de açıklıyor.
Yaygın enfeksiyonlara pek çoğumuzun maruz kalmasına rağmen, neden yalnızca bazılarımız Alzheimer hastalığına yakalanıyor? Araştırmacılar, bazı insanlardaki aşırı beta amiloid üretiminin, daha fazla bu tip plaka oluşumlarına sebep olduğunu düşünüyorlar. Bazı insanların bağışıklık sistemlerinin bu plakaları gidermede daha başarılı olması da aynı sebepten kaynaklanıyor. Bu farklılıklar ApoE4 gibi Alzheimer’ın teşhis edildiği belirli genlerle ilişkili olabildiği biliniyor.
The Times’a göre bir sonraki adım, hastalık sahibi olan ve olmayan insanların beyinleri üzerinde çalışıp, plakalarda bulunan mikropları araştırmak olacak. Araştırmacılar, plakaların beyinde nasıl ve neden biriktiklerini anlayabilirlerse, bu durumu engellemek için çözüm yolları bulabilirler.
