Kübra Nur Kalkan
Bilim hakkında güzel olan şey kendisini sürekli geliştirebiliyor olmasıdır. Edwin Hubble 1929’da evrenin genişlediğini keşfetti. Evrenin genişlemesiyle etrafımızdaki galaksiler de bizden uzaklaşıyor. Bu durum bir nevi şişmekte olan bir balona benzetilerek de tasvir edilebilir.
Bu hafta, Hubble Uzay Teleskobu’nda çalışan gökbilimciler, evrenin daha önce düşünüldüğünden daha hızlı –tam olarak %5 ile 9 arasında- genişlediğini belirttiler.
Bu veriye, Adam Reiss’in (evrenin genişleme hızının arttığını kanıtladığı için 2011’de Nobel ödülü kazandı) başında olduğu araştırma ekibi, 19 galaksideki Sefeid yıldızlarının ışık değişimlerini ölçerek ulaştılar. Sonrasında yıldızların gözlemlenen parlaklığıyla, asıl parlaklıkları karşılaştırıldı ve bilim insanları uzak galaksilerdeki süpernovaların mesafelerini ölçtüler. Bu uzaklıklar, uzaklaşan galaksilerden yayılan ışığın gözlenmesiyle hesaplanan evrenin genişleme hızıyla karşılaştırıldı. Bu iki değer, evrenin genişleme hızının oranını verecek olan Hubble sabiti göz önünde bulundurularak incelendi.
Yeni Hubble sabitinin değeri 73,2 kilometre/saniye/megaparsek oldu. Wilkinson Mikrodalga Anizotropi Sondası’ndaki değerler ile Avrupa Uzay Ajansı’na bağlı Plank uydusunun tahminleri karşılaştırıldı: veriler sırasıyla %5 ve %9 daha az çıkıyor.
Bu uyuşmazlığın birden fazla sebebi var: Karanlık enerjinin artan kuvveti, galaksileri birbirinden uzağa itiyor ya da neredeyse ışık hızında seyahat eden atom altı parçacıkları (karanlık ışınım / ‘dark radiation’ olarak bilinir), geriye kalan olasılıkları eliyor olabilir. Son olarak, uzayın “karanlık” elementlerinin üçüncüsü olan karanlık madde, bizim henüz bilmediğimiz bazı tuhaf özelliklere sahip olabilir.
Basın toplantısında Riess: “Bu şaşırtan buluş, evrenin %95’ini kaplayan ve ışığı emen; karanlık enerji, karanlık madde, karanlık ışınım gibi evrenin gizemli parçalarını anlamada önemli bir ipucu olabilir” dedi.
Einstein’ın genel görelilik teorisi de deneye tabi tutulabilir. Yeniden düzenlenen Hubble sabiti değeri, daha önceki %3,3’lük belirsizliğe nazaran %2,4’lük belirsizlikle elde edilen en tutarlı değeri oluşturuyor. Gök bilimcilerden oluşan bir ekip, şu an Hubble sabitindeki belirsizliği %1’e indirmek için çalışıyorlar.
