Scientific Report dergisinde yayınlanan makaleye göre, felçli hastalarla çalışan bir grup araştırmacı, beyin-bilgisayar ağı (BCI) adında bir aygıt kullanarak bireylerin kısmi hareket ve kas kontrolünü geri kazanmalarını sağladı. Bu başarı daha önce hiç iyileşme göstermemiş olan tümüyle felç olan hastaların BCI ile uzun dönem tedavileri sonrasında hareket edebildiklerini ortaya koymuştur.
Araştırıcılara göre felçli hastalar bu aygıtla uzun dönem eğitim sonrasında yarar sağlamışlar ve hastaların yaşam kaliteleri önemli ve kalıcı şekilde artmıştır.
Beyin-bilgisayar ağı beyin aktivitesi ve bir bilgisayar ya da harici aygıt arasında doğrudan bağlantı kurmaktadır. Burada temel fikir bireylerin beyin aktiviteleri vasıtasıyla veya düşünceleriyle bilgisayara hareket etmek istedikleri yönü anlatmalarıdır.
Araştırmanın yürütücüsü Miguel Nicolelis, felçli hastalarda bu aygıtlarla senelerdir çalışmaktadır. Walk Again adında kar gütmeyen bir kuruluş tarafından kısmi olarak finanse edilmiş bu projenin amacı, bu aygıtların kısa veya uzun dönem kullanımının felçli hastaların his ve kas kontrolunu yeniden kazanmasını sağlayıp sağlayamayacağının incelenmesidir. İlk büyük başarısı 2014’de Brezilya’daki Dünya Kupasında bacaklarını kontrol edemeyen felçli bir hastanın tüm vücut dış iskelete bağlanmış BCI vasıtasıyla oyunun ilk vuruşunu gerçekleştirmesi ile olmuştur.
BCI aygıtlarıyla yapılan önceki araştırmalar, Dünya Kupasında kanıtlanmış olan ve UCLA’da gerçekleştirilen diğerleri, belden aşağısı felçli hastaların dış iskelet giysisi içerisinde kısa mesafe yürüyebilmesini sağlamıştır. Bunun farkı ise tedavi edici bir aygıt olarak kullanılabilmesi ve hastaların robotik giysi giymediklerinde ya da BCI bağlantısı olmadan eğitim sonucunda kaybetmiş oldukları kas kontrolunu kısmen geri kazanabilmeleridir.
Bu çalışma için araştırmacılar omurilik hasarı olan sekiz hastayı (yedi kişi hasar bölgesinin altında hiçbir harekete sahip değildi) beyin kontrollü dış iskeleti ve sanal gerçeklik tabanlı BCI kullanmaları konusunda eğittiler.
Bu eğitimin dayandığı teori, Nicolelis’e göre, hasar bölgesinde önemli bir sinir fonksiyon kaybı olmasına rağmen, orijinal hasarın bölgedeki tüm sinir liflerinin kaybına yol açmadığıdır. Halen çalışabilen liflerin uyarılması için BCI eğitimi kullanılabilirse hastalar bir kısım hareket kazanabilecektir.
Nicolelis tıp camiasındaki standart düşüncenin, hasardan sonra bir yıl içinde birey herhangi bir klinik iyileşme göstermiyorsa, tüm hayatları boyunca aynı durumda kalacakları şeklinde olduğunu belirtiyor ve ekliyor, “Burada biz bunun doğru olmadığını gösteriyoruz. Bu hastalarda acele hareket ederseniz ve doğru rehabilitasyon tedavisini kullanırsanız, onlara yaşam kalitelerini dramatik şekilde değiştirecek bazı nörolojik fonksiyonlarını geri kazandırabilirsiniz.”
Nicolelis’e göre oldukça şaşırtıcı olarak 12 aylık bir kurs sonrasında her hasta en azından bir kısım kas hareketi veya hissiyatını kazanabildi. “Biz bir platonun oluşacağını ve daha kısa sürede ortaya çıkacağını düşünmüştük.” Şu anda bireylerin ne zaman iyileşmelerinin duracağı üzerine daha fazla tahminde bulunmak yerine, eğitime devam edeceğini ve neler olacağını izleyeceğini belirtiyor. Şaka yollu “daha önce üç-dört kez hata yaptım bu nedenle şimdi bekleyip göreceğim” diyor.
Nicolelis gelecekte bu eğitimin sadece felçli hastalara değil inme geçirmiş hastalarda kullanılıp kullanılamayacağını ve hasar görmüş beyinde yeniden kısmi iyileşme olup olamayacağını görmek istiyor.
Alp Sarısoy
