Dur durak bilmeyen siber saldırıların ve küresel elektronik gözetimlerin çağında, uluslar ve vatandaşlar haberleşme kanallarını korumak için bir yol arıyorlar. Çin, kuantuma formundaki mesajları uzaya taşıyan, saldırılar karşısında güçlü bir haberleşme sisteminin ilk tohumlarını atabilecek projesini piyasaya sürmeye hazır durumda. Yeni Kuantum Uzay Uydusu (QUESS) artık önemsiz bir bilimsel deneyden daha fazlası. Kuantum haberleşmesini ileten bu uydu en ileri araştırmaları Çin’in dünya çapındaki gücü için stratejik servete dönüştüren bir köşe taşı görevini üstlenerek Çin’i kuantum haberleşme teknolojisinde bir dünya lideri haline getirmek üzere.
Kriptografi, şifreleme algortimasına uygulandığında mesajı şifreleyen veya çözen sayı klavyesi gibi bir kriptolama klavyesi ile çalışır. İki ya da daha fazla parçacağın bileşik kuantum halinde birleşmesi ise kuantum dolanıklığı adını alır. Bu gibi kuantum hallerinde hiçbir parçacık bağımsız olarak tanımlanamaz, bunun yerine gözlendiğinde ‘çöken’, parçacıkların paylaştığı, toz bulutunu andıran bir kuantum halinde olurlar. Kuantum kodlama bu özelliği sayesinde varlıkları kuantum halini çökerten ve geçerli bölgelerde casusluk yapan gizli dinleyicileri tespit eder. Ayrıca kuantum mekaniğinin karmaşık yapısı kuantum dolanıklığından yararlanılarak oluşturulmuş anahtarın bir mühendis tarafından tersine çevrilmesini neredeyse imkansız hale getirir.
Kuantum anahtarlarının, klasik kriptolama şekillerini alt etmeyi vaadeden süper bilgisayarlar, yani kuantum bilgisayarlar tarafından bile teorik olarak kırılması imkansızdır. (Önemli bir noktaya değinmek gerekirse, her nasılsa, tamamı kusursuz bir şekilde güvenilir değildir. Kuantum korumalı haberleşmeler, diğer kriptolama yöntemleri gibi, hizmet dışı bırakmada, kuantum haberleşme cihazlarının fiziksel sabotajında, harekat güvenliği ve gönderici taklitindeki insani hatalar gibi durumlarda yeterli savunmaya sahip değildirler).
Kuantum Uzay Uydusu, diğer adıyla Ölçek Uzayda Kuantum Deneyleri (QUESS), bu teoriyi gerçeğe dönüştürmenin yollarını arıyor. QUESS Temmuz 2016’da piyasaya sürülecek. Baş bilim insanı Pan Jianwei QUESS’in Çin’in Beijing ve Şangay arasında 2000 kilometre boyunca uzanan ağı ile büyümeye devam eden kuantum haberleşme ağını tamamlayacağını belirtiyor.
QUESS’in işlevi kuantum dolanıklık fenomenini test etmek olarak tanımlanıyor. Çin Bilim Akademisi tarafından çalıştırılan 500 kiloluk bu uydunun içinde bir adet kuantum anahtar iletişimcisi, kuantum dolanıklık emitörü, dolanıklık kaynağı, işlem birimi ve lazer iletişimcisi bulunuyor. QUESS, biri Çin’de diğeri Avrupa’da bulunan yer istasyonlarının kuantum anahtar vericileri arasında naklen iletim yapacak. Pan, QUESS’in 1,000 kmlik yörünge yüksekliğinin fotonların kuantum ışınlanmasını test etmek için ideal olduğunu belirtiyor. Ayrıca, Avusturya Bilim Akademisi Avrupa’daki yer istasyonları için optik alıcıları sağlayacak.
Bu çabaların yanısıra, Çinli bilim insanları Avrupa’daki meslektaşları ile foton transportasyonu, iletim hatalarının azaltımı ve rastgele sayı üreteçleri gibi diğer kuantum teknolojileri için bir araya gelecekler. Eğer QUESS başarılı olursa Çin, 2030’da küresel kuantum haberleşme ağına doğru yol alan Asya-Avrup kuantum anahtar dağıtım ağını 2020’ye kadar oluşturmuş olacak.
QUESS, Ulusal Uzay Bilim Merkezi(NSSC)’nde yürütülen, kara delik gözlemleri, kara cisim ve kozmik arka plan ışıması gibi bilimsel projeleri içeren “Stratejik Öncelikli Program”ında yer alan projelerden biri. Bu program uzay bilimlerindense insan ve robotik uzay araştırmalarına daha fazla odaklanmış olan Çin’in uzay programlarındaki önemli değişimini gözler önüne seriyor. Ancak bu programın güvenlik amacında hiçbir şüphe yok. Pan, kuantum kriptografinin aşılamaz güvenliğinin Çin’in bölgesel savaş olanakları konusunda hayati bir öneme sahip olabileceğini belirtmekte.
QUESS, özellikle Snowden sonrası devirde Çin’in bilgi güvenliğine dair endişelerine dikkatleri çeken geniş bir kuantum kriptolama programı deneylerini kapsıyor. Devlet, askeriye ve finansal ağlar casusluk için cazip hedeflerken bu sistemler için kuantum kriptolama, içeri sızma girişimlerini ortaya çıkarmada güvenilir bir yöntem olarak görülüyor ve bunun yanısıra belli bir seviyede kırılamaz kriptolama vaadediyor.
Sultan Eylem Atabay
