Geçtiğimiz aylarda Brezilya’dan bir grup araştırmacı tüm dünyaya Journal of South American Earth Sciences dergisi aracılığıyla Brezilya’da dinozor izi bulduklarını duyurdu. Fakat bu sadece iz değildi, dinozorun fosilleşmiş bir akşam yemeği kalıntılarıydı: Dışkı ve idrar.
Fosilleşmiş dışkılara koprolit (İngilizce bir kelime olan “coprolite”dan geliyor) denir ve her zaman rastlanmaz. 6 milyon yıllık bir dışkıyı yaklaşık 10.000 dolar vererek online alışveriş sitesi olan Etsy’den “takı” olarak temin edebilirsiniz. Dışkının aksine, idrar milyonlarca yıl korunamaz. Fakat dinozorun güçlü akıma sahip idrarı yumuşak bir yüzeyde iz bırakabilir ve bu korunabilir. Bu ize ürolit denir ve aşağıdaki gibi görünür:
Elinizde hortum olduğunu, bu hortumu toprağa ya da kuma tuttuğunuzu hayal edin. Muhtemelen suyun çarptığı yerde derin bir delik oluşacak, daha sonra da su yüzeysel derinlike ve dar bir kanal ile akmaya başlayacak. İşte ürolitlerin şekli de böyledir. Brezilya’daki araştırmanın makalesinin temelleri aslında 2004 yılına dayanıyor, ekip ürolitlerin kendine özgü şekillerini açıklamak için modern hayvanları incelediler. Deve kuşu idrarı da bu şekilde dışarı atılıyordu; sıvı atık yüzeye hızlı bir şekilde bırakılır ve ardından, ondan ayrı olarak, katı atık bırakılır.
Bu büyüleyici bir fikir, fakat bilim insanları hala dinozorların idrarını nasıl yaptıkları üzerinde araştırmalarına devam ediyorlar, bunu anlamaya çalışıyorlar.
“Asıl soru, kuş olmayan dinozorların dışkılarını şimdiki kuşlar gibi mi bıraktığı yoksa deve kuşu ve sürüngenler gibi mi” diyor Brian Switek kendi Laeplas blogundan.
Dinozorların dışkılamalarını anlamak için daha fazla araştırma ve fosil bulguları gerekiyor. Fakat bunları bulmak kolay değil ne yazık ki. Brezilya’da bulunan ürolit, Dünya’daki birkaç dinozor kaynaklı ürolitlerden bir tanesi.
Araştırmayı yürüten ekip koprolitlerin ve ürolitlerin korunması konusunda tedirgin, makalelerinin sonuç kısımında “doğal miras” olarak bahsettikleri fosil örneklerini toplamaları esnasında maden ve çiftçilik çalışmalarının örnek toplama işlemine engel olduğundan bahsediyorlar.
