Normalde toksinleri, patojenleri ve diğer biyolojik tehlikeleri taramak için tasarlanmış bir aygıt, belki bir gün bir Mars gezgini için kullanışlı hale gelebilir. Mars’taki yaşam izlerini aramak için lazer kullanan biyo-göstergeli ışıklı radar (BILI) prototipi, Godar Uzay Uçuş Merkezi’nden NASA teknoloji uzmanı Branimir Blagojevic tarafından test ediliyor.
Şimdiye kadar BILI’nin uzay gezginine yerleştirilmesi planı yokken Blagojevic, gerekli sermayeyle aygıtın 5 yıl içinde fırlatılmaya hazır hale geleceğini söylüyor.
“Mars’ta yaşayan organizmalar bulacağımıza inanmıyoruz fakat eğer Mars’ta yaşam önceden var olmuşsa bunun izlerini Mars yüzeyinde bulmak mümkün.” diyor Blagojevic. “Bu izlerse bizim aracımızın bulabileceği biyo-işaretlerdir.” diye ekliyor.
BILI, Mars toz bulutuna iki ultraviyole lazer göndererek çalışıyor. Lazer ışınları bulutun içindeki maddelerle rezonans yapacak veya floresan ışığı yayacaktır. Farklı maddelerin farklı floresan imzaları vardır. Bu imzalar maddenin büyüklüğü bilgisiyle birleşince BILI’ye geçmişte yaşam izi olup olmadığına dair basit organik molekülleri sınıflandırma imkânı verecek.
BILI, doğru molekülleri bulma konusunda diğer aygıtlar kadar hassas olmasa da, Blagojevic’in söylediğine göre, yüzey alanı büyük alanları hızlıca keşfetmede kullanışlı olabilir. Gezgin için örnek toplamak ve analiz etmek oldukça uzun zaman alır. Oysaki BILI’nin lazerleri hemen o anda ortamda biyolojik benzerlik gösteren maddeleri tespit edebilir. Belirli bir alanı lazerle taradıktan sonra gezgin, en çok umut vaat eden mekâna gidebilir ve oradaki maddelerle ilgili detaylı analiz yapabilir. “Bu sayede aygıtın biyo-molekül bulma olasılığı da artmış oluyor.” diyor Blagojevic.
Birkaç yüz metre menzili olan BILI aygıtı, yenilenme eğimi -Mars’ın ılık mevsimlerinde içinde tuzlu su bulunduran alanlar gibi- gezginin kolaylıkla ulaşmadığı yerlerde araştırma yapabilir.
NASA bu yaz BILI’yi test ettiğinde, aygıt parçalanarak havaya karışmış organik maddelerle yaşamla alakası olmayan inorganik maddelerin ayrımını yapabiliyordu. Blagojevich’in modellemesine göre aygıt, en az burada çalıştığı kadar, Mars’ta da iyi çalışacak diyor.
NASA’nın bir sonraki Mars gezgini fırlatması 2020’de. Blagojevich’e göre ise, bu süre BILI’nin gezgin üstünde denemesi için çok geç bir vakit. Mars’a 2020’den önce gezgin fırlatılması planı yok. Bunun sebebi de önümüzdeki 10 yıl için NASA bilim insanlarının oturup konu üzerinde plan yapmaları gerektmesi. “Mars’a Yolculuk” ile büyük ivme ve ilgi kazanan Kızıl Gezegen, planlarda elbette ilk sırayı alacak. Öyle ki BILI’nin de bu oyunda bir yeri olacak. Belki gezginin tepesinde bir aygıt olarak, belki insanların dahil olduğu görevler için elde taşınır tarayıcı olarak Mars’ın geçmişini gün yüzüne çıkarır.
Çeviren: Çağla Mert
