Güncelleme 15:30 Doğu saati: Avrupa Uzay Ajansı (AUA), 19 Ekim’in erken saatlerinde Mars atmosferine giriş yapanSchiaparelli uzay aracı ile bağlantısını doğrulayamadı. 577 kilogramlık araç 16 Ekim’de İz Gaz Uydusu (Trace Gas Orbiter)’ndan ayrıldı ve tek başına Kırmızı Gezegene doğru yol aldı. Schiaparelli paraşütünü açtı ve Mars yüzeyine 6,4 kilometre kala ısı kalkanını açması gerekiyordu.
Ardından yaklaşık 1 kilometre yükseklikten başlayarak retro-roketlerini fırlatması ve yavaşça Mars’a doğru alçalması planlanıyordu. Vinç görünümlü roketler yerden sadece 1,8 metre yükseklikte kapanmalı ve Schiaparelli parçalanabilen tabanının üzerine düşmeliydi.
Ama AUA’nın basın bildirisine göre, her şey planlandığı gibi gitmedi.
Atmosfere giriş öncesinde, 14:42 Greenwich Merkez saatiyle, Pune, Hindistan’da yer alan dünyanın en büyük girişimölçer dizisi olan Giant Metrowave Radio Teleskopu (GMRT), uzay aracı ile bağlantı kurmuştu. Bu bağlantı Mars atmosferinin üst katmanlarına girişten 75 dakika önce işaret sinyali verdiğinde oluştu. Ancak, inişten biraz önce sinyal kayboldu.
Uzay aracından gelen sinyalleri dinlemek üzere AUA’nın Mars Express ve NASA’nın Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) uydusu ve Mars Atmosphere & Volatile Evolution (MAVEN) uzay araçları için bir seri pencere programlandı. GMRT’ye de dinleme aralıkları verildi.
Eğer Schiaparelli yüzeye güvenli şekilde ulaştıysa, pilleri 3 ila 10 gün çalışmasını destekleyecek ve iletişim bağlantısı kurmak için çeşitli olanaklar sağlayacaktı.
Güvenli bir şekilde iniş yaptıysa, Schiaparelli sadece birkaç gün aktif kalacaktı. Üzerinde hava ve toz izleme istasyonları taşıyan bu araç, bilim insanlarına Mars atmosferini anlamaları ve toz fırtınalarının nasıl oluştuğunu belirlemeleri için yardımcı olacaktı. Aracın görevleri hakkında daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Güncelleme 14:45 Doğu saati: 19 Ekimde Mars’a inişi planlanan, ancak halen Dünya ile bağlantı kurmayan ExoMars görevinin uzay aracı Schiaparelli için sonuç iyi değil. AUA’nın Almanya genel merkezinde yapılan kısa bir duyuruda, görevliler Schiaparelli’ye ne olduğu konusunda hala emin olamadıklarını söylediler. Diğer taraftan, uzay aracı ile birlikte Mars’a giden İz Gaz Uydusu’nun Kızıl Gezegen’in etrafında güvenli şekilde yörüngeye oturduğunu doğruladılar.
AUA direktörü Jan Woener “Mars’a uçmak çok büyük bir meydan okuma ve Mars’ın etrafında güvenli bir yörüngede olmak da çok zor bir görev. AUA için bu büyük bir başarı,” dedi.
Ancak, bir uzay aracının olası kaybı, tabii ki bir gerileme.
Schiaparelli ekibinin lideri, Paolo Ferri uzay aracı Mars’a girdiği sırada ekibin veri alabildiğini, ancak girişin ısısı ile radyo sinyallerini alamadıklarını ve ardından paraşüt açıldığında da sinyalleri kaybettiklerini belirtti.
“Sinyal alçalma sürecinin çoğunluğunda devam etti, ancak tahminimize göre tam inişten önce durdu. Bunların iyi işaretler olmadığı açık, ancak daha fazla bilgiye ihtiyacımız var,” diyerek devam etti.
#ESOC Ops Head Paolo Ferri reports "we still have much investigation to do" on @ESA_EDM #ExoMars
— ESA Operations (@esaoperations) October 19, 2016
Üç farklı Mars uydusu, uzay aracından gelebilecek olası bir iletişimi aradı ve dinledi. AUA’nın eskilerinden Mars Express Orbiter uydusu telemetri kaydetti, ancak bu sonuçsuz kaldı. Space News Paris muhabiri Peter B. de Selding, Twitter üzerinden Hindistan’ın Giant Metrewave Teleskobu ve Mars Express uydusunun inişi izlediğini, ancak aynı anda veri kaydetmeyi durduklarını belirtti. NASA’nın güvenilir Mars Reconnaissance Orbiter uydusu da ayrıca izlemekteydi.
Paolo Ferri(4): We're still waiting for MRO data from NASA JPL. Maybe they have none; we're waiting. Honestly said: Not a good sign.
— Peter B. de Selding (@pbdes) October 19, 2016
AUA’nın basın bildirisine göre, NASA’nın MAVEN görevi de araştırmaya dâhil oldu.
Ferri, İz Gaz Uydusu’nun da sonradan yörüngeye girdiğini ve araştırmaya katkısı olacağını açıkladı.
“20 megabitten fazla veriye sahip olduğumuzu düşünüyoruz. Bu çok önemli. Bu iniş bir testti ve testin bir parçası olarak ne olduğunu bilmek istiyorsunuz. … Bir noktada dursa bile, neyin onu durdurduğunu bilmek istiyorsunuz.” diyerek devam etti.
Woerner da Schiaparelli’nin bir test olduğunu vurguladı ve aracın ana görevinin Avrupa’nın Avrupa-Rus yapımı bir aracı 2020 yılında Mars üzerinde yürütebilecek teknolojiye sahip olduğunu kanıtlamak olduğunu belirtti. Ayrıca, inişten elde edilen veriler Avrupalı bilim insanları ve mühendislere ne olduğunu öğrenmede ve nasıl değişiklikler gerektiğini belirlemede yardımcı olacaktı.
Mars üzerinde hava ve toz ölçümü yapmak isteyen pek çok bilim insanı için de bu büyük bir hayal kırıklığı oldu.
AUA yetkilileri Schiaparelli’nin ölüm haberini vermekte dikkatli davranırlarken, bunun baştan beri bir test olduğunu vurguladılar.
Woerner‘a göre “Bu inişle ilgili sürmekte olan bir test. Evet işe yaradı, ancak hala tüm detayları bilmiyoruz. Bunu Avrupa teknolojisi ile Mars’a nasıl ineceğimiz konusunda veri toplamak için yaptık.”
Güncelleme 13:20 Doğu zamanı: Avrupa Uzay Ajansı, Schiaparelli uzay aracının iniş verilerinin sonuçsuz kaldığını ve NASA uydusunun üzerinden geçerken denetlemesini beklediklerini iletti.
.@ESA_EDM recording from #MarsExpress is inconclusive – not clear yet what the status of the lander is #ExoMars
— ESA Operations (@esaoperations) October 19, 2016
ExoMars uydusu, aracın atmosfere girişe dayandığını ve paraşütünün açıldığını doğruladı, ancak ardından ne olduğu bilinmiyordu. AUA’nın Mars Express uydusuna, başlangıçta umut verici gelen bazı bilgiler geldi—yöneticiler işe yarar veriler içerecek boyutta olduğunu söylediler. Ancak şu saatte fazla bilgi olmadığı görülüyor.
Mars Reconnaissance Orbiteruydusunun kısa bir süre sonra üzerinden geçerek uzay aracı ile bağlantı kurmaya çalışması, araca ne olduğu ya da güven bir şekilde inip inemediği gibi verilerin Dünya’ya iletilmesi bekleniyordu.
Güncelleme 12:45 Doğu zamanı: Mars’ın yeni bir yol arkadaşı oldu, ancak yeni bir iniş aracının daha olup olmadığı bekleniyordu. Avrupa Uzay Ajansı, Mars metanını koklaması ve bir uzay aracı desteği sağlamasıamacıyla tasarlanan ExoMars İz Gaz Uydusu’ndan sinyal aldı. Başka bir gezegenin yörüngesine girmek oldukça zor olduğundan bu AUA ve daha geniş uzay araştırmacıları topluluğu için çok iyi haberdi.
Hello, #Earth! Did you miss me?! #ExoMars https://t.co/hjXg3RTvCY
— ExoMars orbiter (@ESA_TGO) October 19, 2016
Ancak aynı zamanda, Schiaparelli Mars uzay aracının Kızıl Gezegen’deki durumunun doğrulanması gerekiyordu. Mars Express ve Mars Reconnaissance Orbiter uyduları bize bilgi verebilirlerdi, ancak aracın üzerinden geçmeleri ve Dünya’ya veri iletmeleri için en az bir saat beklenmeliydi.
İniş sırasında, Schiaparelli atmosfere girişini ve paraşütünün açıldığını doğruladı. Görev kontrolörleri Pune, Hindistan yakınlarındaki bir radyo teleskopu ile sinyaller aldılar. Ancak aracın güvenli bir iniş yaptığı hala resmi olarak onaylanmadı. Uzay aracı, Avrupa’nın Mars’a bir robot indirebileceklerini kanıtlayan bir gösterge olarak planlandı. Yani olası bir kaza doğrulanırsa ya da iletişim kurulamazsa… İyi olmayacak.
Avrupa Uzay Ajansı internet yayını dakikalarca sessiz kaldı. Ardında bir uçuş yöneticisinin kısık sesi duyuldu.”Sinyalin devam etmesini bekliyorduk, ancak açık ki devam etmedi. Sonuç konusunda hızlı karar vermek istemiyoruz.”
Son güncellemede her şey henüz kesin değildi: Çok güçlü antenleri ile Mars uyduları uzay aracından haber almak için en iyi yol olarak görünüyordu.
Avrupa’nın Mars Express uydusunun da bir sonraki saat içerisinde, gezegenin etrafında dönerken aracı inceleyerek haber göndermesi bekleniyordu.
Çeviren: Zeren Sözeri
