Irma gibi kasırgalar burada başlıyor.
Harvey Kasırgası’nın Teksas’ta yıkıma sebep olmasından sadece haftalar sonra, Irma Florida kıyısına ulaştı; ve Atlantik kasırga mevsiminin bitmesine hâlâ 12 hafta var. Bu durum şu soruyu akıllara getiriyor: Bütün bu fırtınalar nereden geliyor?
Araştırmalar, ABD ve Kanada’yı vuran dev kasırgaların çoğunun, Afrika’nın batısı üzerindeki atmosferde ayrı bir hava kalıbı olarak başladığını gösterdi; özellikle Afrika Cape Verde adaları kıyısındaki bir noktada.
Aslında, Geophysical Research Letters bülteninde 2015 yılında yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar, batı Afrika kıyılarındaki bu tropik kargaşaları yakından izleyerek, hangilerinin birkaç hafta sonra ciddi kasırgalara dönüşeceğini daha iyi tahmin edebildiklerini gösterdiler.
O sıralarda İsrail’deki Tel Aviv Üniversitesi’nden baş araştırmacı Colin Price şöyle demişti: “ABD ve Kanada’yı etkileyen en şiddetli kasırgaların yüzde 85’i, batı Afrika üzerindeki atmosferde karışıklıklar şeklinde başlıyor.”
“Karışıklıkların kapladığı alan ne kadar geniş olursa, bunların sadece bir ila iki hafta sonra kasırgalara dönüşme olasılıklarının o kadar yüksek olduğunu bulduk.”
İlginç olarak, bu kasırgalar Dünya üzerindeki en kurak yerlerden birine, Sahra çölüne doğrudan bağlı.
Sahra’nın kuru ve sıcak havası ile Gine Körfezi’nden Gine’nin güneyine kadar olan daha soğuk ve daha nemli hava arasındaki etkileşim, Afrika boyunca doğudan batıya doğru esen ve Afrika doğu jeti olarak bilinen şeyi oluşturuyor.
Bu jetin içinde, atmosferik karışıklıklar veya tropik dalgalar olarak bilinen gök gürültülü fırtına faaliyeti takımları meydana gelebiliyor. 2015 yılındaki çalışma, bunlar Cape Verde’i geçerek Afrika’nın batı kıyısından eserken, o noktadaki bulut kapsamının bu tropik dalgaların bir veya iki hafta sonra kasırgaya dönüşüp dönüşmeyeceğini önceden haber verebildiğini gösterdi.
Bu nasıl oluyor? Tropik dalgalar, batıya yöneldikleri zaman Atlantik Okyanusu’nun sıcak ekvatoral suları ile etkileşime giriyor ve nemli sıcak hava sütunlarının okyanustan yükselmesine neden oluyorlar.
Bu durum, tropikal fırtınaların tam hızda esen kasırgalara dönüşmesi için gereken üç etkenden iki tanesini sağlıyor. Bu bileşenler nemli hava, Dünya’nın dönüşü ve yüksek okyanus sıcaklıkları. Dönerek giden rüzgarlar saatte 119 km’lik hızlara ulaştığında, fırtına 1. Kategori kasırga olarak sınıflandırılıyor.
Irma, Karayipler ve ABD’ye ulaşıp Atlantik üzerinde bir kasırga haline gelmeden önce ilk olarak, Ağustos’un sonlarında Cape Verde Adaları’ndan çıkan tropik bir kasırga şeklinde tespit edildi.
Price’a göre her sene Afrika’dan çıkan 60 hava karışıklığının sadece yüzde 10’u kasırgaya dönüşüyor; fakat bunlar Atlantik’i geçtikçe enerji toplama fırsatına sahip olanlar. Bu durum onları, ABD ve hatta Kanada’yı vurmalarını daha muhtemel hale getirecek kadar güçlü yapıyor.
NOAA (ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi) şöyle yazıyor: “Atlantik’te oluşan bütün kasırgalar Cape Verde yakınlarından gelmiyor, fakat bu durum, kıta Birleşik Devletleri’ni etkilemiş olan büyük kasırgaların çoğu için geçerli olmuştu.”
Dünya genelindeki araştırmacılar şimdi bu karışıklıkların hangilerinin izlemeye ve hazırlanmaya değer olduğunu daha iyi tahmin edebilmek üzerinde çalışıyorlar.
“Eğer bir kasırgayı bir veya iki hafta (kasırganın tüm yaşam süresi) önce tahmin edebilirsek, şehirlerin ve kasabaların bu doğa olaylarıyla doğrudan karşılaşmak için ne denli daha iyi hazırlanabileceğini hayal edin” diyor Price.
ScienceAlert
