Her ne kadar köpeklere iyi bakılsa da, barınaklar köpekler için stresli bir ortam olabilir. Utrecht Üniversitesinde çalışan araştırmacılar, kıldaki kortizol hormonu miktarının köpeklerin barınakta kalmadan önce, kaldıkları sırada ve kaldıktan sonra yaşadığı stres seviyelerini gösterip göstermediğini incelemişler.
Köpekler barınağa girdiklerinde, kortizol seviyeleri bakımından evcil köpeklerden oluşan kontrol grubuyla aralarında hiç fark yokmuş. Barınakta geçen altı haftadan sonra ise kortizol seviyelerinin üçte bir arttığı görülmüş (ortalama 16 pg/mg’den 21,8 pg/mg’ye). Sahiplenmeden altı hafta ve altı ay sonra yapılan ölçümlerde, kortizol seviyelerinin düştüğü ve barınağa gelindiği zamanki değerlere doğru ilerlediği görülmüş. Sonuçlar dört gün önce Scientific Reports bülteninde yayımlandı.
Kıldaki kortizol
Stres hormonu kortizol, insanlarda olduğu gibi hayvanlarda da kıllarda birikiyor. Araştırmacılar kıldaki kortizol seviyelerini ölçerek, haftalık veya aylık zaman dilimlerindeki stres tepkisine ve toparlanmaya dönük fikir edinebiliyor (incelenen kızın uzunluğuna göre). Bu yöntem, insanlarda ve diğer türlerde kapsamlı şekilde kullanılıyor. Köpeklerde ise şimdiye kadar on beş çalışma yürütülmüş.
Araştırmacı Janneke van der Laan şöyle açıklıyor: “Kıldaki kortizol ölçümlerine ilaveten, köpeklerin idrarındaki kortizol değerlerini de ölçtük. Kıl ölçümleri uzun vadeli bir tablo sunarken, idrar ölçümü kısa dönemli aralığı gösteriyor.”
Her gün barınağa
Araştırmacılar, dört farklı zamanda 52 barınak köpeğinin kıllarını incelemiş. Köpeklerden barınağa gitmeden önce, barınakta altı hafta geçirdikten sonra, sahiplenildikten altı hafta sonra ve altı ay sonra olmak üzere numuneler alınmış. Bilim insanları köpeklerin barınağa götürülmeden önceki kortizol seviyelerini, benzer ırk, yaş ve cinsiyete sahip yirmi evcil köpeğin kortizol seviyesiyle karşılaştırmış.
“Barınakta bir yıl boyunca her gün ölçüm yaptık” diyor Van der Laan. “Sahiplenmenin ardından köpeklerin yeni bakıcıları, verdiğimiz açık talimatlardan sonra köpeklerin kıllarını keserek bize gönderdi. Bize yardımcı oldular ve istekliydiler. Köpeklerinin sahiplenilmeden önce ne yaşadığını bilmeyi çok istiyorlardı.”
Küçük köpeklerde daha fazla kortizol
Şaşırtıcı bir sonuca ulaşan araştırmacılar, daha küçük köpeklerin daha büyük köpeklere göre genelde daha fazla kortizol seviyesi barındırdığını keşfetmişler. “Bu kalıbı önceki çalışmalarda da görmüştük. Örneğin barınak köpeklerinin dinlenme kalıpları üzerinde yapılan bir araştırmada böyle bir sonuç çıkmıştı. Durumun sebebine yönelik net bir hipotezimiz yok fakat ilginç bir bulgu. Gelecekte yapılacak araştırmalar için de bir odak noktası.”
Barınaktaki refah
İncelenen bütün barınak köpekleri aynı barınakta yaşıyor. Barınaklar arasında elbette önemli farklılıklar var; sadece Hollanda’da değil, dünya çapında da durum aynı. Hollanda’da köpekler genelde tek şekilde tutulurken, diğer ülkelerde ise genelde gruplar halinde bulunuyorlar.
“Ekip üyeleri mümkün olan en yüksek refaha ulaşmak için ellerinden gelenin en iyisini yapsa bile, bir barınağın köpekler için stressiz bir ortam olmadığını biliyoruz” diyor Van der Laan. “Bir barınağı mümkün olan en iyi şekilde düzenleseniz bile, diğer köpeklerin kalabalığı ve eskisi kadar dışarı çıkamamak gibi stres unsurları hâlâ olacaktır. En önemlisi de köpek eski, tanıdık ortamından ayrılmıştır.”
Çalışmada kullanılan barınak, köpeklerin refah düzeyini iyileştirmede öncü bir rol sergiliyor: Örneğin barınakta, köpekler için gürültü kirliliğini azaltmak üzere parmaklıklar yerine cam duvarlar kullanılıyor. “Bu barınakta bile kortizol seviyesinin arttığını ölçmemiz, diğer barınaklarda da durumun böyle olduğunu akla getiriyor” diyor Van Der Laan.
Kaynak: Utrecht Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
