Orion takımyıldızındaki parlak turuncu yıldız Betelgeuse, 2019’un sonları ile 2020’lerin başlarında parlaklığının üçte ikisini kaybetmiş ve bu durum gökbilimcilerin kafasını karıştırmıştı.
Böylesine ani bir sönükleşmeye ne sebep olabilirdi?
Gökbilimcilerden oluşan uluslararası bir araştırma takımı, dün Nature bülteninde yayımlanan yeni bir makalede bu gizemli kararmanın daha önce hiç görülmeyen iki görüntüsünü ortaya seriyor. Bunun yanısıra, konuya ilişkin bir açıklama da sunuyorlar. Oluşan sönükleşme, Betelgeuse’in yüzey sıcaklığının düşmesinden kaynaklanan ve yıldızı gölgeleyen bir toz örtüsü sebebiyle gerçekleşmiş olabilir.
Paris Gözlemevi’nde çalışan Miguel Montarges’in öncülüğünde elde edilen yeni görüntüler, Avrupa Güney Gözlemevi’nin Çok Büyük Teleskobu’yla 2020’nin Ocak ve Mart aylarında çekilmiş. Daha önce Ocak ve Kasım 2019’da çekilen görüntüler ile yeni görüntüleri birleştiren gökbilimciler, yıldız yüzeyinin zamanla nasıl değişip sönükleştiğini (özellikle de güney bölgesinde) belirgin şekilde yakalıyorlar.
“Bir defaya mahsus olmak üzere, bir yıldızın görünümünün haftalar içerisindeki değişimini gerçek zamanlı biçimde görüyoruz” diyor Montarges.
Yıldızın içerisindeki dev gaz baloncukları hareket ettikçe, büzüştükçe ve şiştikçe, Betelgeuse’in yüzeyi de düzenli olarak değişiyor. Araştırma takımı, büyük sönükleşmeden bir süre önce yıldızın büyük bir gaz baloncuğu çıkardığını ve yıldızın dışa doğru gerçekleşen titreşiminin de buna yardımcı olduğunu belirlemiş. Yüzeyin bir kısmı kısa süre sonra soğuyunca, azalan ısı sayesinde gazda yer alan ağır elementler (ör. silikon) yoğunlaşıp katı toz haline gelmiş.
Harvard & Smithsonian Astrofizik Merkezi. Ç: O.
