Eğer bir beyniniz olmasaydı, nerede olduğunuzu anlayabilir ve içinde bulunduğunuz ortamda gezinebilir miydiniz? Cıvık mantarlar üzerinde yapılan yeni bir araştırma sayesinde, cevap “evet” olabilir. Harvard Üniversitesi’ndeki Wyss Enstitüsü ve Tufts Üniversitesi’ndeki Allen Keşif Merkezi’nde çalışan araştırmacılar, Physarum polycephalum ismini taşıyan ve beyni olmayan bir cıvık mantarın etrafındaki mekanik ipuçlarını vücudunu kullanarak algıladığını ve bu bilgiye göre hangi yönde büyüyeceğine karar verirken, “düşünme” şeklinde adlandırdığımız olguya benzeyen hesaplamalar yürüttüğünü keşfetmişler. Physarum üzerinde yapılan önceki çalışmalardan farklı olarak bu sonuçlar, canlıya davranışını etkileyecek herhangi bir yiyecek veya kimyasal sinyal verilmeden elde edilmiş. Çalışma Advanced Materials bülteninde yayımlandı.
Önceden Allen Keşif Merkezi’nde çalışan ve günümüzde Kanada’daki Algoma Üniversitesi’nde yardımcı profesör olan birinci yazar Niruşa Murugan, şöyle aktarıyor: “İnsanlar artık Physarum‘a daha çok ilgi duyuyor çünkü labirentleri çözmek, yeni şeyler öğrenmek ve olayları tahmin etmek gibi düşünmeyle ilişkilendirdiğimiz birçok davranışı beyni olmadan gerçekleştirebiliyor. Öncül zeki yaşamın bunu nasıl başardığını anlamak, kendimizin de içinde bulunduğu hayvan biliş ve davranışının altında yatan etmenlere dair daha fazla fikir sağlıyor.”
Merkezi Sinir Sistemi Olmayan Cıvık Mantar Nasıl Hatırlayabiliyor?
Cıvık mantarlar, birkaç metreye kadar büyüyebilen ve çevredeki çürüyen maddeleri (çürüyen tomruklar, otlar ile ölü yapraklar gibi) ayrıştırmaya yardımcı olan, amip benzeri canlılar. Ortak bir sitoplazma içerisinde yüzen pek çok hücre çekirdeği içeren bir zardan meydana gelen bir Physarum canlısı, sinsityum adı verilen bir yapı oluşturuyor. Physarum, sulu sitoplazmasını vücudunun tamamı boyunca düzenli dalgalar halinde ileri geri hareket ettirerek yer değiştiriyor. Bu benzersiz süreç, mekik akışı şeklinde biliniyor.
Yazar: Lindsay Brownell/Harvard Üniversitesi Wyss Biyolojiden İlham Alan Mühendislik Enstitüsü. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
