İster Bach’ten bir konçerto dinlediğiniz zaman olsun, ister Spotify’daki son pop şarkıları dinlediğiniz zaman; insan beyni şarkının ilerleyişini pasif biçimde beklemiyor. Müzikal bir ifade tereddütlü veya belirsiz bir nitelik taşıdığında, beyinlerimiz melodinin nasıl sonlanacağını otomatik olarak tahmin ediyor.
İnsan beyninin müziği nasıl işlediğine yönelik önceki görüşlerde, müzikal ifadelerin ileriye bakılarak değil de geriye bakılarak algılandığı öne sürülmüş. Fakat Psychological Science bülteninde yayımlanan yeni araştırmada, insan beyninin bir sonraki şeyi beklerken önceki şeyi hesaba kattığı ileri sürülüyor.
Aaurhus İleri Çalışmalar Enstitüsü’nde araştırma görevlisi ve çalışmanın iki baş yazarından biri olan Niels Chr. Hansen, “Beyin sürekli bir adım önde gidiyor ve gerçekleşecek olan şeye ilişkin beklentileri eşleştiriyor” diyor. “Elde edilen bulgular, müzikal ifadelerin sadece sonraki ifade başladıktan sonra bitmiş gibi geldiğini söyleyen önceki varsayımlara meydan okuyor.”
Hansen ve meslektaşları, araştırmalarında müziğin temel birimlerinden birine; müzikal ifadeye odaklanmış. Müzikal ifade, bir melodi içerisindeki ayrı bir müzikal “düşünceyi” oluşturan bir ses dizisi veya kalıbını ifade ediyor. Müzikal bir ifade, tıpkı bir cümle gibi daha geniş bir bütünün uyumlu ve eksiksiz bir parçasını meydana getiriyor ancak melodide, sıradaki sefer neyin geleceğine ilişkin bazı belirsizlikler ile son bulabiliyor. Yeni araştırma ise dinleyicilerin belirsizlik veya yüksek entropi barındıran bu anları kullanarak, bir ifadenin bitip başka bir ifadenin başlayacağı yeri tahmin ettiklerini gösteriyor.
“Beynin, olayların ne zaman başlayıp bittiğine nasıl karar verdiği yönünden çok az şey biliyoruz” diyor Hansen. “Burada ise müzik, normalde ölçmenin zor olduğu bir şeyin; yani belirsizliğin ölçülmesi bakımından mükemmel bir alan sunuyor.”
Kaynak: ABD Psikoloji Bilimi Birliği. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
