Kısa Cevap Hayır. Belki şansı etkileyen faktörleri açıklayabilir ama hepsi o kadar.
Bir topu fırlatırsanız ve o yere düşerse, bu şans değil yerçekimidir. Fakat düştüğünde tam olarak hangi noktasının yere değeceğini bilerek fırlatabilmek için, duruma dahil olan tüm kuvvetleri de çok iyi bilmek gerekiyor. Çünkü hava moleküllerinin hareketi, eğer varsa rüzgarın şiddeti, topun fırlatılma hızı, yönü, açısı ve daha birçok faktör sonuç üzerinde büyük bir etkiye sahip. Üstelik bunların hepsini hesaplamak neredeyse imkansız. Çünkü topu bir insanın fırlatmış olması durumunda bile, insandan bağımsız faktörlerin birçoğu bir araya geliyor, topun kaderinin şekillenmesi konusunda etkili oluyor. İşte böyle bir duruma ‘şans’ adını veriyoruz. Şans demek; ortada hesaplanamayacak kadar çok parametrenin olduğu bir durumla karşı karşıyayız demek. Ya da şöyle söylenebilir; böyle bir durumu hesaplayabilmek için çok ama çok uzun bir zaman ve büyük bir efor gerekiyor. Üstelik tüm hesapları doğru yapabilseydik bile, bittiğinde muhtemelen şartlar da değişmiş olacaktı. Bu yüzden şans faktörünü hesaplamak diye bir şey söz konusu bile değil.
Şans kelimesi, hesaplayamayacağımız için sonuçları hiçbir kesinlik taşımayan rastgele olayları ifade ediyor. Eğer zarlar altıyı gösterirse, biz bu duruma “şansım yaver gitti,” diyoruz. Fakat aslında zarların üstündeki tüm numaraların olasılığı aynı. Yani böyle bir durumda kullandığımız ‘şans’ kelimesi aslında bir hikayeden ibaret. Bu şekilde kullanıyoruz çünkü beklediğimiz en iyi sonuçları ifade ettiğinde bizler için daha anlamlı oluyor. Oysa, bindiğimiz uçağın düşmesi ya da yolda giderken aniden bir kaza sonucu ölümle yüzleşme ihtimalimiz, piyangodan büyük ikramiyeyi kazanmaktan çok daha fazla. Ve iyi şans olmasalar da, bu tür durumlar her zaman birbirinden bağımsız faktörlerin bir araya gelmesi ile şekilleniyor.
