Stanford Üniversitesi öncülüğünde yürütülen bir araştırma, kara bitkilerinin yüz milyonlarca yılda kademeli şekilde evrimleşmek yerine birbirinden 250 milyon uzaklıkta iki çarpıcı atılım gerçekleştirerek büyük bir çeşitlenmeden geçtiğini gösteriyor. Bitki tarihinin ilk dönemlerinde meydana gelen ilk atılım, tohumların gelişimine yol açarken; ikinci atılım ise çiçek açan bitkilerin çeşitlenmesi sırasında meydana gelmiş.
Yeni fakat basit bir ölçüt kullanan araştırmacılar, bitkilerin karmaşıklığını üreme yapılarındaki temel kısımların dizilim ve miktarına dayalı olarak sınıflandırmışlar. Bilim insanları tohum ve çiçeklerin ortaya çıkmasıyla bitkilerin daha karmaşık hale geldiğini uzun zamandır varsaymışsa da, dört gün önce Science bülteninde yayımlanan yeni bulgular söz konuşu değişimlerin zamanlaması ve büyüklüğüne dair yeni tespitler sağlıyor.
Çalışmanın baş yazarı ve Stanford Dünya, Enerji & Çevre Bilimleri Fakültesinde (Stanford Earth) yardımcı yerbilim profesörü olan Andrew Leslie, “En şaşırtıcı şey ise tohumların başlangıçtaki evriminden sonra görülen ve bir tür durağanlık olan bu düzlük ile sonrasında çiçek açan bitkilerin çeşitlenmeye başlamasıyla meydana gelen topyekun değişim” diyor. “Üreme yapıları, tüm bu bitkilerde farklı görünüyor fakat bu durağanlık sırasında hepsi hemen hemen aynı miktarda bölüm içeriyor.”
Hayvanları besleyen ve duyulara hitap eden çeşitli renk, koku ve şekiller üreten çiçekler, diğer tüm bitki gruplarından daha fazla çeşit barındırıyor. Aynı zamanda karmaşıklar da: Taç yapraklar, başçıklar ve dişi organlar, tozlaştırıcıları çekmek ve onları bir çiçekten diğerine polen yaymak üzere kandırmak için hassas dizilimlerle birbirine geçiyor.
Bu karmaşıklık, çiçek açan bitkileri daha basit üreme sistemleri bulunan bitkiler (eğrelti otu veya bazı kozalaklı ağaçlar gibi) ile karşılaştırmayı zorlaştırıyor. Bunun sonucunda uzun zamandır aile grupları içerisindeki özelliklere odaklanan bitki bilimciler, genelde çiçek açmayan bitkilerin evrimini çiçek açan daha karmaşık akrabalarından ayrı şekilde inceliyor.
Yazar: Danielle Torrent Tucker/Stanford Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
