Yaklaşık 1.300 ışık yılı uzakta yer alan genç bir üçlü yıldız sistemi, günün birinde gezegenlerin oluşabileceği bir toz ve gaz diskini bükerek yarıyor. Bu sistemin diski ise Güneş Sistemi’mizdeki gezegenleri meydana getiren yassı diskten farklı olarak, hizasız görünen üç çemberden oluşuyor.
GW Orionis adıyla bilinen bu çarpık sistem, birbirine yakın dans eden iki yıldızdan oluşuyor ve etraflarında ise Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığının sekiz katı mesafede duran bir yıldız dönüyor. Yeni araştırmaya göre bu yıldız üçlüsü karmaşık güzergâhlarında hareket ettikçe, etraflarında ve aralarında bulunan gaza çekim uyguluyorlar. Geçtiğimiz hafta Science bülteninde yayımlanan bulgular, gezegenlerin oluştuğu disklerde yıldızların kütleçekiminin tuhaf ve fantastik şekiller oluşturabileceğini gösteren ilk somut kanıtları sunuyor. Bunun yanında, gezegenlerin tuhaf yörüngelerde nasıl doğduğuna yönelik yeni bilgiler de sağlıyor.
Çalışmanın baş yazarı ve Exeter Üniversitesi’nde astrofizik profesörü olan Stefan Kraus, “Bu disk yırtma etkisini ilk defa gerçek bir astrofizik sisteminde görüyoruz” diyor. “Bunu doğrudan, diskin merkezinde konumlu o üç yıldızdan gelen kütleçekim etkisine bağlayabiliyoruz.”
Üçlü sistemin bu dev boyutlu protogezegen (erken gezegen) diskinde, farklı yönleri olan ve diskin merkezinden, Dünya’nın Güneş’e olan mesafesinin yaklaşık 46, 185 ile 336 katı uzaklıkta yer alan üç ayrı halka bulunuyor. (Karşılaştırma yapmak gerekirse Neptün, Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığının yaklaşık 30 katı mesafede.) Sistemin bozuk hizasının şeklini ve sebebini düzgün biçimde belirlemek, bir tam yörünge dönemine denk şekilde 11 yıl sürmüş. Gözlemler, Çok Geniş Teleskop (VLT) ile Atakama Geniş Milimetre/milimetrealtı Teleskop Dizisi’nde (ALMA) yer alan farklı cihazlar kullanılarak yapılmış. Kapsamlı gözlemler, bu üç yıldızın etkisiyle yarılan diskin üç boyutlu yapısının yeniden oluşturulmasını mümkün kılmış. Araştırmacılara göre diskteki yarılmayı açıklamak için bir gezegenin daha olması gerekiyor.
Paola Rosa-Aquino/Popular Science. Ç: O.
