Çamaşır suyu, çok güçlü bir oksitleyici şeklinde davranan hipoklorik asit içerir. Bu asit, lekelerdeki boyar maddeleri oksitleyerek onları renksiz hale getirir. Tercihen boyalara saldırır çünkü renkli (veya kokulu) organik kimyasallar genellikle çift bağlı karbon molekülleri içerir. Bu bağlar kolay hareket eden ve görünür ışıkla seçici etkileşime olanak sağlayan elektronlar barındırdıklarından, bazı frekansları soğurur ve renk oluştururlar.
Organik moleküllere klor veya oksijen ekleyerek onlar ile etkileşime giren çamaşır suyu, bunun sonucunda bağları kaldırır veya molekülü parçalar. Böylelikle renk ortadan kalkar ya da büyük ölçüde azalır. Bu yeni bölgeler, etkileşime giren maddenin suda çözünebilirliğini artırır ve çoğu zaman yıkanarak giderilmesini sağlar.
Endüstriyel boyalarda, kaybolma seviyesini gösteren bir derecelendirme sistemi kullanılır. Bu şekilde boyanın morötesi ışıkta veya kimyasal bir saldırı sebebiyle nasıl kaybolacağı gösterilir (bazı tabelaların beyazladığını ya da solduğunu fark etmişsinizdir). Bu boyalar genelde tipik boyalardan çok daha dayanıklıdır ve çamaşır suyu her şeye saldırsa da, bunlar çoğu kez yok olmaz. Fakat giyim firmaları genelde bazı giysileri boyama işlemine fazla maruz bırakarak çok doygun renkler meydana getirirler. Böyle giysilerde kullanılan fazla boya gerçekte kumaşa değil, bir yapıştırma maddesine (fiksaj maddesi) yapışır. Çamaşır suyu hem bu fazlalık boyaya hem de yapıştırma maddesine saldırır ve çoğu zaman oldukça tuhaf sonuçlar ortaya çıkar. (Ör. kırmızı şarap dökülen yeşil renkli bir tişört çamaşır suyuna batırıldıktan sonra kırmızı şarap lekesi gidebilir ve geriye sarı/taba rengi bir tişört kalabilir.)
Ancak bu durum tamamen giysi üreticilerin suçu değildir. Bütün boyalar görece aktif bileşenlerdir ve en hoş boyalardan bazıları da en kolay kaybolanlardandır… Suluboya resimlerde görülen benzer sorunlar da çok can sıkıcıdır. Bu tür resimlerde boyaların, orta derece güneş ışığında bile birkaç haftada bozulduğu bilinir. Bu yüzden resimlerde halen, zamanın etkilerine karşı çok dayanıklı olan toksik kadmiyum bileşenler kullanılır. Ancak bu gibi boyalar sağlığa zararlı olduklarından giysilerde kullanılmaz.
Kaynak: Santa Barbara – California Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
