Bedeniniz toz haline geldikten ve hikayeleriniz unutulduktan uzun süre sonra, kemikleriniz hayatınıza dair sırları fısıldayacak. Gelecekteki arkeologlar; sağlığınız, geçmişiniz ve toplumdaki yeriniz hakkındaki gerçekleri ortaya çıkaracaklar.
Dini inancı farklı olan bazı insanlar, öldükleri zaman yakılmak istiyorlar. Bu izlerin birçoğu; kalıntılar yanmanın verdiği ısıyla ayrılıp büküldüğü zaman yok olabiliyor. Fakat iskelet parçalarındaki anlaşılması zor cinsiyet işaretlerini ayırt etmeyi sağlayan yeni bir yöntem, araştırmacılara eski kemiklere dair yeni fikirler sağlayabilir.
Bu yeni yöntemi bulanlar, yakılmış kemiklerin fiziksel niteliklerine dayalı şekilde yapılan tahminin yüzde 80 oranında etkili olduğunu iddia ediyor. Aslında bu rakam, bozulmamış iskeletleri çözümlemede kullanılan mevcut yöntemler kadar isabetli.
Durham Üniversitesi’nde çalışan biyolojik antropolog Claudio Cavazzuti, şöyle söylüyor: “Bu yeni yöntem, eski zamanlara ait yakılmış insan kalıntılarının cinsiyetini belirlemeye yardımcı oluyor. Kolay, tekrarlanabilir ve güvenilir.”
Cinsiyet ve cinsel yönelim konusunda bir an için sosyolojik ve buna karşılık biyolojik sonuçları görmezden gelecek olursak; insanlar, cinsel yönden çift biçimli bir türdür. İskeletlerimizde yer alan imza farklılıklar, genelde erkek ve kadın niteliklerine göre sınıflandırılabiliyor.
Ancak bu işlemi uygulamaya koymak, uygun şartlar altında bile söylendiği kadar kolay olmayabilir. Parçalanmış haldeki (veya daha kötüsü, ısıyla değişmiş) kalıntılar için, bu imzaları okumak neredeyse imkansız olabilir.
Bu durum, yüzyıllar öncesinden parçalara ve küllere ayrılmış bir bedenin muhtemel cinsiyetini belirlemek isteyen araştırmacılar için çok az aracın mevcut olduğu anlamına geliyor.
Cavazutti ve meslektaşları; eğer nereye bakacağınızı bilirseniz, sağlam ipuçlarını ortaya çıkarmanın hâlâ mümkün olduğunu keşfetmişler.
Takım, İtalya genelinde Bronz ve Demir Çağı’na ait beş farklı mezarlıkta bulunan 124 bireyin yanmış kalıntılarını bir araya getirmiş. Bireylerin her biri, güçlü bir cinsiyet işareti sağladığına inanılan kalıntı örnekleri barındıran bir mezardan geliyormuş.
Ardından, çene kemiğinin kalınlığı, diz kapaklarının yüksekliği ve ayak baş parmaklarının en yüksek genişliği gibi çok sayıda değişkeni incelemişler.
Bu özelliklerden çoğu, şekil bozulmasından kaynaklanan şekil ve yapı değişimleri sebebiyle, atfedilen cinsiyeti ayırt etmek için artık kullanılamıyormuş.
Fakat sekiz tane nitelik, hâlâ şaşırtıcı ölçüde isabetli olduğu görülen bilgiler taşıyormuş.
Söz konusu iş için en iyi ölçümler; kalçada, kolun üst kısmında, kolun alt kısmında (ön kol kemiği), diz kapağında, çenede, el ve ayak bileklerinin bazı kısımlarında ve ayak başparmağında bulunuyormuş. Bunların her biri, mezar eşyalarının tabiatını hemen hemen her zaman haber verebiliyormuş.
Elbette bazı büyük varsayımların da payı var. Cinsiyetin antropolojisi karmaşık bir konu. Bir Y kromozomunun mevcudiyetinden, cinsiyetin kültürüne kadar; hesapa katılması gereken bir dünya değişken bulunuyor.
Mezarınızda bir iğ olması, bir kadın olduğunuzun kesin kanıtı değil; tıpkı silah sahibi olmanın da, mezarın her zaman bir erkeğe ait olduğunu gösteren, ikna edici bir kanıt sunmadığı gibi.
Ayrıca, zaman ve coğrafyayı da hesaba katmak gerekiyor. Takım, erken tarihî kalıntıların cinsiyetini belirlemede kullanılan kestirme yolların, çağdaş iskeletleri sınıflandırmada kullanılan yöntemlerden farklılık gösterdiğini belirtiyor. Yöntemleri karıştırmak, tamamen farklı sonuçlar veriyormuş.
Yine de bu gibi araçlar, yeterince büyük bir popülasyon örneği ve sıkı tedbirler ile birlikte inanılmaz derecede yararlı olabilir.
Bu yeni yöntem, destekleyici kanıtlar ve kültür yönünden titiz bir göz ile birleştirildiği zaman; antropologlara, parçalanmış kemiklere indirgenmiş bir mezarın sahibi hakkında muhtemel bir hikaye örmeleri için fazladan veri noktaları sağlıyor.
Araştırma PLOS One bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
