Grip aşılarının, yeni inflüenza virüslerine karşı halen etkili olup olmadıklarının görülmesi amacıyla her yıl değerlendirilmesi gerekiyor. Peki aynı durum COVID-19 aşılarında da olacak mı? Berlin – Charite Tıp Üniversitesi’nde çalışan bir araştırma takımı, endemik ‘nezle’ koronavirüsleri ile inflüenza virüslerinin evrimini karşılaştırarak böyle bir şeyin gerekli olup olmadığını ve eğer gerekliyse, ne derece gerekli olduğunu hesaplamış. Araştırmacıların tahminine göre salgın devam ederken, aşıların düzenli olarak güncellenmesi gerekecek. Fakat salgın sonrasını takip eden birkaç yıl içinde, aşılar muhtemelen daha uzun süre etkili kalacak. Çalışma Virus Evolution bülteninde yayımlandı.
Inflüenza virüsleri, insanların bağışıklık sisteminden kaçma konusunda usta. O kadar hızlı değişim geçiriyorlar ki, bağışıklık sisteminin önceki bir enfeksiyona veya aşılamaya cevaben ürettiği antikorlar bunları etkisiz hale getiremiyor. Bu yüzden mevsimsel grip aşısının, karmaşık bir süreçle her yıl yeniden değerlendirilmesi ve güncellenmesi gerekiyor. SARS-CoV-2’deki mutasyonlar, halihazırda bir dizi varyant meydana getirmiş durumda. Bunlardan Güney Afrika varyantı gibi bazıları, vücudun bağışıklık cevabından kısmen kaçıyor. Sonuç olarak bazı aşı üreticileri, şimdiden yeni aşı sürümleri geliştirmeye başlamış. Peki bu durum gelecek açısından ne anlama geliyor? COVID-19 aşılarının da inflüenza aşıları gibi devamlı güncellenmesi gerekecek mi?
Charite’de çalışan virüsbilimciler, SARS-CoV-2’nin uzun vadede inflüenza virüsleriyle eşit düzeyde bağışıklıktan kaçma kabiliyeti sergileyip sergilemeyeceğini değerlendirmek üzere şu an bilinen dört ‘nezle’ koronavirüsünün genetik evrimini incelemişler. Nispeten zararsız olan ve insanlarda SARS-CoV-2’ye göre çok daha uzun zamandır dolaşan bu koronavirüslerin, dünyadaki nezle vakalarının yaklaşık yüzde 10’undan sorumlu oldukları biliniyor. Tıpkı SARS-CoV-2 gibi, bu hücreler de insan hücrelerine ‘diken proteinini’ kullanarak giriyor. Söz konusu protein, virüse özgün taç benzeri görünümünü (ve ismini) sağlayan bir yüzey proteini. Diken proteini, tüm mevcut COVID-19 aşılarının hedefini de teşkil ediyor.
Araştırmacılara göre SARS-CoV-2, enfeksiyon sayıları yüksek olduğu için hızlı şekilde mutasyon geçiriyor. Endemik nezle koronavirüslerinde görülen evrim oranlarına dayalı olarak, enfeksiyonların bağışıklık veya aşılama sayesinde azalmasıyla SARS-CoV-2’nin de daha yavaş evrim geçirmeye başlaması bekleniyor. Durum istikrarlı bir hale geldiğinde, aşıların daha uzun süre etki göstereceği tahmin ediliyor.
Berlin – Charite Tıp Üniversitesi. Ç: O.
