Georgia Eyalet Üniversitesinde çalışan ve sosyal sinirbilim çalışmaları için farelerin genlerini düzenleyen araştırmacılar, sosyal davranışın ardındaki biyolojinin zannedilenden daha karmaşık olabileceğini keşfetmişler.
Sinirbilim profesörü H. Elliott Albers ile Profesör Kim Huhman’ın öncülüğünde çalışan bilim insanları, CRISPR-Cas9 yöntemini kullanarak memelilerdeki sosyal davranışların düzenlenmesinde çok önemli bir rolü olan nörokimyasal bir sinyalleşme güzergâhının faaliyetlerini saf dışı bırakmışlar. Vasopressin hormonu ve bu hormonun etki ettiği Avpr1a reseptörü; eşler arasında bağ kurulması, işbirliği, sosyal iletişim, baskınlık ve saldırganlığa kadar değişen birçok sosyal olguyu düzenliyor. İki hafta önce Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) bülteninde yayımlanan yeni çalışmada, hamsterlarda Avpr1a geninin devre dışı bırakılmasının ve bu sayede vasopressinin gen üzerindeki faaliyetinin etkin şekilde giderilmesinin, sosyal davranış ifadesini çarpıcı ve beklenmedik şekillerde değiştirdiği gösteriliyor.
“Sonuçlar bizi çok şaşırttı” diyor Albers. “Vasopressin faaliyetini ortadan kaldırırsak, hem saldırganlığın hem de sosyal iletişimin azalacağını bekliyorduk. Fakat tam tersi oldu.”
Reseptörü bulunmayan hamsterlar, reseptörleri değiştirilmemiş emsallerine kıyasla çok daha yüksek seviyelerde iletişim sergilemişler. Hatta daha da ilginci; saldırganlıkta gözlenen tipik cinsiyet farklılıkları ortadan kalkmış ve hem erkek hem de dişi hamsterlar, aynı cinsiyetteki bireylere karşı yüksek seviyede saldırganlık göstermişler.
“Bu durum, sarsıcı bir sonucu akla getiriyor” diyor Albers. “Vasopressinin beyindeki bir grup bölge içerisinde faaliyet göstererek sosyal davranışları artırdığını bilsek de, Avpr1a reseptörünün daha küresel etkilerinin baskılayıcı olması muhtemel.”
“Bu sistemi zannettiğimiz kadar iyi anlamıyoruz. Mantığa aykırı görünen bulgular, bu reseptörlerin sadece beyindeki belli bölgelerde değil, beyindeki devrelerin tamamında gösterdiği faaliyetleri düşünmeye başlamamız gerektiğini söylüyor.”
Araştırmada kullanılan fareler sosyal davranış, saldırganlık ve iletişim çalışmaları yönünden gittikçe önem kazanan Suriye fareleri. Vasopressinin sosyalliği etkilediği ilk defa bu türde gösterilmiş. Hamsterlar, sosyal davranış çalışmalarında güçlü bir model sunuyor çünkü sahip oldukları sosyal düzen, farelerde gözlenenlere kıyasla insanlarınkine daha çok benziyor. Buna rağmen fareler, en sık kullanılan laboratuvar hayvanları. Georgia Eyalet Üniversitesi Sinirbilim Enstitüsünün müdür yardımcısı olan Huhman, hamsterların başka şekillerde de benzersiz birer araştırma hayvanı olduklarını belirtiyor.
Kaynak: Georgia Eyalet Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
