Deniz ısı dalgası, okyanusların belli bir bölgesindeki su sıcaklığının uzun bir dönem boyunca yüksek kalmasına deniyor. Geçtiğimiz yıllarda bu türden ısı dalgaları, açık deniz ve kıyılardaki ekosistemlerde kayda değer değişimler meydana getirdi. Olumsuz etki listesi uzun: Deniz ısı dalgaları; kuşlar, balıklar ve deniz memelilerinde ölüm oranlarının artışına yol açabiliyor, zararlı alg patlamalarını tetikleyebiliyor ve okyanustaki besin ikmalini önemli oranda azaltıyor. Isı dalgaları ayrıca mercanların beyazlamasına yol açıyor, balık topluluklarının soğuk sulara göçünü tetikliyor ve kutuplardaki buz tabakalarının hızla azalmasına katkıda bulunabiliyor.
Bern Üniversitesi’nde çalışan deniz bilimci Charlotte Laufkötter önderliğinde bir araya gelen araştırmacılar, insan kaynaklı iklim değişikliğinin geçtiğimiz on yıllarda büyük boyutlu deniz ısı dalgalarını nasıl etkilediğini araştırmışlar. Tanınmış bilim bülteni Science‘da yayımlanan yeni çalışmada bilim insanları, küresel ısınmanın bir sonucu olarak bu gibi olayların yaşanma ihtimalinin çok fazla miktarda arttığını belirlemişler. Analizin gösterdiğine göre deniz ısı dalgaları, son 40 yılda kayda değer miktarda uzun hale gelmiş ve dünyadaki okyanusların tümünde daha belirgin hale gelmiş. “Son zamanlardaki ısı dalgaları, deniz ekosistemleri üzerinde ciddi bir etki oluşturuyor ve ekosistemin sonrasında düzelmesi için uzun bir süre gerekiyor; tabi tamamen düzelebilirse” diye açıklıyor Charlotte Laufkötter.
Bern Üniversitesi’ndeki araştırma takımı, 1981 ile 2017 yılları arasında deniz yüzey sıcaklıkları üzerinde yapılan uydu ölçümlerini incelemiş. Çalışmanın kapsadığı dönemin ilk on yılında, ortalama 32 gün süren 27 büyük ısı dalgası meydana gelmiş. Uzun vadeli ortalama sıcaklığın en fazla 4.8 derece Celsius üzerinde sıcaklıklara ulaşmışlar. Fakat çözümlenen son on yılda, ortalama 48 gün süren ve uzun vadeli ortalama sıcaklığın 5.5 derece üstünde zirveye ulaşan 172 büyük olay meydana gelmiş. Denizdeki bu sıcaklıklar, genelde hafif şekilde yükselip alçalıyor. 1.5 milyon kilometre karelik (İsviçre’nin 35 katı büyüklüğünde) bir alan üzerinde hafta boyunca gerçekleşen 5.5 derecelik sapmalar, deniz canlılarının yaşam koşulları için olağandışı bir değişim meydana getiriyor.
Bulgulara göre deniz ısı dalgaları, insan etkisi sebebiyle 20 kattan fazla sıklaşmış. Bu ısı dalgaları sanayi öncesi çağda her yüz veya bin yılda bir meydana gelirken; küresel ısınmanın gidişatına bağlı olarak gelecekte olağan hale gelmeleri bekleniyor. Eğer küresel ısınmayı 1.5 dereceyle sınırlayabilirsek, ısı dalgaları her on veya yüzyılda bir meydana gelecek. Fakat sıcaklıklar 3 derece yükselirse, dünya okyanuslarında her yıl veya on yılda bir olağanüstü durumların gerçekleşmesi beklenebilir. “Eşi görülmemiş ölçekteki bu tehlikeyi azaltmak için mutlaka hedef belirleyip hevesli şekilde çalışmak gerekiyor” diyor Laufkötter. “En değerli deniz ekosistemlerinden bazılarının geri döndürülemez şekilde kaybedilmesini önlemenin tek yolu bu.”
Bern Üniversitesi. Ç: O.
