O toksinlerden bilimsel yöntemle kurtulun.
Hiç vücudunuzda biriken tüm toksinleri arındırmanın kolay bir yolu olmasını istediniz mi? Biraz aktif kömür, yeşil meyve sebze suyu, bitki çayı veya elma sirkesiyle en iyi halinize geri dönmeyi? İnternette söylenenlere göre tüm ihtiyacınız olan şey, hızlı bir detoks.
Detoks endüstrisi şimdilerde çok moda; aynı zamanda da çok kârlı. Fakat vücutlarımızı pisliklerden arındırmak hiç de yeni bir fikir değil. Geleneksel tıbbın en eski biçimlerinden biri olan Ayuverda tıbbında, MÖ 2. yüzyıl civarından beri beş bölümlük bir detokslama yöntemi uygulanmış (ilaçlı lavmanlar ve ilaç tesirli kusma da dahil). Fakat 2020 yılında, sözde detoks ihtiyaçlarımızı çok daha iyi anlıyoruz.
“Detoks” ifadesi, giderilmesi gereken toksinlerin olduğu anlamına geliyor. Bu bileşenlerin tam olarak ne olduğu çoğu zaman belirtilmiyor fakat vücudunuzun kansere, organ hasarına, üreme sorunlarına ve hatta ölüme yol açabilen zararlı moleküller içerdiği doğru. Ancak vücudunuz, bu sorunlu kimyasalları giderme konusunda zaten mükemmel bir iş çıkarıyor çünkü vücut, özünde en iyi detoks sistemi.
Mayo Clinic akademik tıp merkezinde lisanslı bir diyetisyen olan Katherine Zeratski, “Eğer vücudunuzda halihazırda çalışan bir karaciğer, çalışan böbrekler ve çalışan akciğerler varsa; vücudunuz zaten ihtiyaç duyduğu dengeye sahip demektir” diyor.
Daha önemlisi, detoksların daha en başta vücudunuzdan toksinleri giderdiğini gösteren hiçbir kanıt yok.
Etkisiz oldukları kolaylıkla gösterilebilse de, çoğu detoks yöntemi doğrudan zararlı değil. Fakat bazı tehlikeleri beraberinde getiriyorlar. Zeratski’nin söylediğine göre birkaç gün yeşil detoks sıvısından başka hiçbir şey tüketmemek dengesiz bir yaklaşım olsa da, vücudunuza muhtemelen zarar vermez. Ancak her vaka farklı. Geçen yıl mide baypası ve yakın zaman önce antibiyotiğe maruz kalma geçmişi olan bir kadın, yeşil detoks sıvısı diyetine başladıktan sonra şiddetli bir böbrek rahatsızlığı geçirmiş. Bu yüzden, eğer hâlâ detoks modasına uymak isterseniz, ilk önce kesinlikle doktorunuza danışın. Ayrıca, kendinizi kısa süre sonra daha iyi hissetmeyi beklemeyin. Oruç tutarak veya banyoya koşarak geçirdiğiniz günler, muhtemelen kendinizi daha yorgun ve rahatsız hissetmenize sebep olacak.
Detoks yapmanın, zihin sağlığınıza fayda sağlamayabildiğine yönelik de kanıtlar var. Macaristan’da yapılan bir çalışmada araştırmacılar, bir nevi sağlık rehabilitasyon merkezi olan detoks sıvısıyla temizlik kamplarında kalan insanlarla görüşmüşler. Araştırmacılar detoks yapmanın, sıvı beslenme için belirtilen bir numaralı neden oldduğunu ve bunun da çoğunlukla müshiller ile beraber yapıldığını keşfetmişler. Katılımcıların detoks yapma sebepleri, kusma hastalığı ve sağlıklı yemekle ilişkili sağlıksız bir takıntı olan ortoreksiya nevroza işaretleriyle yaygın biçimde örtüşmüş. Bu yüzden uzun vadeli zihin sağlığına yönelik tehlikeler, doğrudan fizyolojik tehlikelerden daha büyük olabilir.
Zeratski’nin söylediğine göre insanlar detoks yapmak istediklerini belirttiğinde, çoğu zaman “sıfırlama düğmesine basmak” istediklerini söylüyorlar. “Bunu iyi beslenerek yapabilirsiniz” diyor Zeratski. Arınma yöntemleri ve kömür, yatırım yapmaya cidden değmez.
Bu yüzden, eğer uyuşukluktan kurtulmak ve yenilenmek istiyorsanız, çay ve tentür satın almanıza gerek yok. Bunun yerine, vücudunuzun doğal detoks sistemini en uygun halde tutmak için bunları deneyin:
Yeteri kadar uyuyun
İlk olarak, her gece yedi saatlik uykuyu es geçmeyin. Yapılan araştırmalar, beyninizin gecenin ilerleyen saatlerinde zararlı yan ürünleri ortadan kaldırarak, doğal bir detokslama sürecinden geçtiğini gösteriyor. Alzheimer’a sebep olan amiloid plakları gibi bu yan ürünler, normal bir günde sinir sinyallerinin iletilmesi sırasında oluşuyor. Fakat bu arındırma süreci, sadece yedi saat dinlendiğiniz zaman tamamlanıyor.
Yeterli miktarda uyku olmadan, beyniniz bilgiyi işlemede yavaş kalıyor. Her gece önerilen uyku miktarından bir saat az uyumak, metabolizmanızı yoldan çıkarabilir ve prediyabet tehlikenizi artırabilir. Genel olarak obezlik ve yüksek tansiyon gibi hastalıklarla ilişkilendirilen yetersiz dinlenmenin, bağışıklık sisteminize de hasar verdiği ve ömür beklentinizi düşürdüğü görülüyor. Görünüşe göre uykuyu atladığınızda her şey etkileniyor.
Bol bol su için
Suyun önemi, susuzluk hissini gidermekten çok daha ötesine uzanıyor. Vücut sıvılarınızın harekete devam etmesini sağlıyor ve bu sayede akciğerler, böbrekler ile karaciğer kendi işini yapabiliyor. Bütün bedensel süreçlerde bir çeşit atık yayılıyor ve vücutta yeteri kadar su bulunması, damarları açık tutmada önem taşıyor. Bu sayede karaciğer ve böbreklere akan o yan ürünler, buralarda süzülüp atılabiliyor. (Böbreklerde yeteri kadar suya ihtiyaç duyuyorsunuz çünkü bu fazladan iyonlar, şekerler ile atık ürünler, kandan böbreğe sızıp nihayetinde vücudunuzu idrar şeklinde terk ediyor.) Fakat yeteri kadar sıvı almadığınızda, böbrekleriniz idrarınızı yoğunlaştırarak suyu korumaya çalışıyor. İdrarınızdaki atık ürünlerin daha yüksek yoğunlukta olması, kısa vadede daha düşük su kaybettiğiniz anlamına geliyor fakat uzun vadede, böbrek taşı ile idrar yolu enfeksiyonu tehlikesini artırıyor.
İronik bir şekilde bazı detoks yöntemleri (kramplara, kusmaya ve ishale sebep olabilen kolon bağırsak temizliği gibi), aslında yeterli sıvı alma çabanızı baltalayabiliyor. Aşırı idrar veya dışkı yapma yoluyla sıvılardan kurtulmak, karaciğer ve böbreklerinizin çalışmasını zorlaştırmaktan başka bir etki göstermiyor.
Bu yüzden yastığınızı ve su şişenizi kapın ve yeni yılda ilk satın aldığınız şeyin, bir detokstan daha eğlenceli (ve daha etkili) bir şey olmasını sağlayın.
Yazar: Donavyn Coffey/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
