İyi şanslar!
İngiltere’deki bir şirket şu an klinik bir deneme yürütüyor. Deney başarılı olursa, dünyanın ilk evrensel grip aşısı üretilebilir. Ulaşılması zor olan bu hedef, yıllık enjeksiyon ihtiyacını ortadan kaldıracak ve küresel kamu sağlığı için büyük faydalar sunacak.
Gezegenimiz şu an son yıllardaki en kötü grip mevsimiyle karşı karşıya. Bu durumda, mevsimsel grip aşısının normalde olduğu kadar etkili olmaması da pay sahibi.
Her sene yeni bir grip aşısına ihtiyaç duymamızın sebebi, virüslerin sürekli evrim geçirmesi ve etrafta, aynı anda birkaç virüs alt türünün bulunması.
Salgın hastalık uzmanları, küresel çapta eş güdüm sağlayarak; her sene en yaygın olan birkaç alt tür üzerinde karar kılıyor ve bunlara karşı bir aşı üretiyorlar.
Bu yöntemin başarısı, aşının bazen aylar sürebilen üretim döneminde virüsün nasıl değiştiğine bağlı olarak farklılık gösteriyor.
Doğal olarak; çoğu alt türe karşı uzun bir dönemi boyunca koruma sağlayabilen “evrensel” bir grip aşımız olsa, hayatımız çok daha kolay olurdu. İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nin özel bir yan ürünü olan Vaccitech, bu hedefe giderek yaklaşıyor gibi görünüyor.
Alphabet şirketinin girişim sermayesi kolu olan GV’nin de içinde bulunduğu yatırımcılardan 27.6 milyon dolar topladığını duyuran şirket, evrensel grip aşısının iki yıl sürecek 2. Aşama klinik deneylerine başlamış.
Vaccitech’in patentli aşısı MVA-NP+M1, şimdiye kadar 145 insanda denenmiş ve güvenlik açısından başarılı bulunmuş. Bir sonraki adım ise aşının, insanları gribe karşı korumada gerçekten başarılı olup olmadığını bulmak olacak.
Evrensel bir grip aşısı yapmak neden çok zor? Sürekli değişen inflüenza virüsüne mikroskop altında bakarsanız, esasında dikenli bir su damlası gibi göründüğünü görürsünüz. Bu dikenler, hücrelerimize gelene kadar virüse eşlik eden ve enfeksiyona sebep olan iki tür protein (hemaglütinin ve nöraminidaz) barındırıyor.
Bilim insanlarının tüm dikkatlerini üzerine verdiği; sürekli son alt türü hedef alan yeni aşılar tasarlamalarına yol açan şey, hızlı şekilde değişen bu iki protein.
MVA-NP+M1’in, sıradan grip aşılarından farklı şekilde çalışması hedefleniyor. Grip ile zaten aşina olan T hücrelerini (bağışıklık hücresi) desteklemesi ve bunu yaparken virüsün sabit çekirdek maddesini kullanması amaçlanıyor.
A çeşidi grip virüsündeki bu çekirdek proteinler, yüzeydeki proteinlerden farklı olarak hemen hemen hiç değişmiyorlar ve bu sayede, muhtemel bakımdan önemli bir aşı hedefi haline geliyorlar.
Dünyada yapılan ilk deneyde, aşının etkisi şu an 65 yaş ve üstü 862 kişide test ediliyor ve araştırmacılar bu denemenin 2019 yılının Ekim ayında tamamlanacağını tahmin ediyorlar.
Deney sırasında bütün katılımcılar, yeni evrensel aşıya veya plasebo aşısına ek olarak sıradan grip aşısı da olacaklar. Araştırmacıların hipotezine göre yeni aşının sadece; her yıl grip aşısı olmaya kıyasla, deneklerin gribe karşı korunma miktarını arttırması gerekiyor.
Eğer durumun böyle olduğu ortaya çıkarsa; aşı, son aşama olan 3. Aşama deneylerine geçebilecek.
Vaccitech CEO’su Tom Evans, Reuters’a şöyle söylüyor: “Eğer hastaneye yatma ve grip olma oranlarını etkileyebildiğimizi gösteren olumlu veriler elde edersek, bu işi üstlenecek bir ortak bulunacağından şüphem yok.”
“Bu durum, rekabetin çok olduğu bir pazarda oyunu değiştirecek.”
Yapım aşamasında olan tek evrensel grip aşısı bu değil, ancak insanlarda test edilmesi bakımından en fazla yol kateden teknoloji kesinlikle bu. Evans’a göre eğer her şey yolunda giderse, 5 ila 7 yıl içinde piyasaya bile çıkabilir.
ScienceAlert
