Mikroplarla mücadele için sıvı ve jelimiz var.
PopSci’nin COVID-19 dosyasının tamamını buradan takip edin.
Örneğin şu an dünyanın birçok ülkesinde, herhangi bir temizlik ürünü (kolonya, mendil, sprey vb.) bulmak zor. Normal zamanlarda bulabileceğiniz birçok ürün, artık yerinde değil.
Bu yüzden, yanınızda taşıdığınız o eski dezenfektan şişesi yarıya geldiyse telaşlanmayın. Bir eczaneden bulabileceğiniz veya halihazırda evinizde olan malzemelerle, kendi dezenfektan jelinizi yapabilirsiniz.
İki tane temel formül var: Bunlardan biri; Dünya Sağlık Örgütü’nün tavsiye ettiği ve jelden ziyade sıvıya daha yakın, elleriniz için daha sert olan formül. Diğeri ise cildinize daha nazik olan ve dükkandan aldığınız dezenfektan hissini andıran formül. Hangisini yapacağınız, kişisel tercihinize kalmış.
Fakat başlamadan önce şunu anlamanız çok önemli; patilerinizi el dezenfektanıyla ovalamak, eski usül el yıkamanın yerine geçemez. Doğru miktarda (3 mililitre) kullanılan ve yeterince uzun şekilde (25 ila 30 saniye) ovalanan alkol temelli arındırıcılar, acil bir durumda iyidir çünkü her zaman lavabonun yakınında olmazsınız. Fakat su, sabun ve iyi bir ovalama; kendinizi bulaşıcı hastalıklara karşı korumanın kesin olarak en iyi yoludur. Anladınız mı? Güzel. Şimdi işe koyulalım.
İstatistikler
Süre: Tamı tamına 2 dakika
Tahmini içerik masrafı: 90 ₺ (3.5 bardak yapıyor; ya da şu küçük 60 ml’lik şişelerden 15 tane)
Seviye: Kolay
Araçlar
- Ölçü kabı
- Ölçü kaşıkları
- Çırpma teli
- Boş sprey şişeleri (DSÖ formülü için)
- Boş losyon veya dezenfektan kapları (jel formülü için)
DSÖ formülünün talimatları
İçindekiler
- 1 bardak %99 izopropil alkol
- 1 yemek kaşığı %3 hidrojen peroksit
- 1 çay kaşığı %98 gliserin
- ¼ bardak, 1 yemek kaşığı ve 1 çay kaşığı (ya da 85 mililitre) saf ve temiz ya da kaynatılmış soğuk su
DSÖ’nün, kendi el dezenfektanınızı nasıl yapacağınıza yönelik kapsamlı bir rehberi var. Fakat şöyle bir sorun var ki; eğer o talimatları izlerseniz, fazla miktarda yapmış olursunuz. Yani, tam 10 litre kadar. Eğer bir zombi istilası esnasında kendinize, ailenize ve bütün arkadaşlarınıza dayanacak kadar yapmak istiyorsanız, elbette yapabilirsiniz. Fakat işleri daha ufak bir ölçekte tutmak istiyorsanız, o ölçüleri sizin için uyarladık.
1. Bir ibrik yardımıyla, alkolü orta boylu bir kaba dökün. İzopropil alkol etiketlerinin üzerindeki yüzdelik oranlar, bunların içerisindeki alkol yoğunluğunu gösteriyor. Eğer %99.8 yazıyorsa, neredeyse saf alkolle uğraşıyorsunuz demektir. %70 yazıyorsa, şişede üçte ikiden biraz daha fazla alkol vardır ve geri kalanı sudur.
- Not: Bazı formüllerde bu oranlar, %91 ve hatta %70 izopropil alkol kullanılacak şekilde uyarlanmaya çalışılmıştır. Fakat bu yoğunluktaki alkoller; ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri‘nin (CDC) COVID-19 ile mücadele için kullanılmasını önerdiği, en az %60 alkol içeren el dezenfektanlarıyla uyuşmayan bir ürün ortaya çıkaracaktır.
2. Hidrojen peroksit ekleyin.
3. Gliserin ekleyin ve karıştırın. Bu madde hem alkol, hem de hidrojen peroksitten daha kalındır; bu yüzden, her şeyi bir araya getirmek için bir süre karıştırmanız gerekecek. Bunun için temiz bir kaşık kullanabilirsiniz ya da kabınızın kapağı varsa, kapağı kapatıp iyice çalkalayabilirsiniz.
4. Ölçtükten sonra suyu ekleyin. Eğer %99 izopropil alkol kullanıyorsanız; bir bardağın ¼’ü, 1 yemek kaşığı ve 1 çay kaşığı saf ya da kaynamış soğuk su ölçmeniz ve sonra hepsini karışıma ilave etmeniz gerekecek. Eğer farklı yüzdesi olan izopropil alkol kullanıyorsanız, 345 milimetrelik veya 1.4 bardaklık nihai bir hacim elde edene kadar su katın. Karıştırın.
5. Sprey kutularınızı temizleyin ve el dezenfektanınızı dökün. Geriye kalan alkolün bir kısmını şişelere püskürtün ve alkol buharlaşana kadar bekletin. Dezenfektanınızı içine dökün.
6. Şişelere etiket koyun. Yeni yapılmış el dezenfektanınızı siz ya da başkasının sindirdiği kazalar yaşansın istemezsiniz. Şişelerinize etiket koymak için zaman ayırın. Gidip birkaç mikrop öldürün.
Jel dezenfektanı için talimatlar
İçindekiler
- 1 bardak %91 izopropil alkol
- ½ bardak aloe vera jeli (doğal ya da dükkandan alınmış)
- 15 damla çay ağacı yağı (veya başka bir antibakteriyel uçucu yağ)
1. Alkolü, bir ibrik yardımıyla orta boyutlu bir kaba dökün. İnternetteki bazı tariflerde, izopropil alkol yerine votka kullanılıyor; fakat çoğu votkada, etkili olacak kadar yüksek oranda alkol bulunmuyor.
- Not: %91’den fazla seyreltilmiş izopropil alkol kullanmak, CDC’nin %60 ölçütünü karşılamayan ve daha zayıf olan bir el dezenfektanı meydana getirecektir.
2. Ölçtükten sonra, aloe vera jelini dökün. Alkol cildinize sert gelebilir; bu yüzden aloe vera, bu etkiye karşı koymak ve ellerinizi yumuşak tutmak için iyidir. Eğer doğallıktan ödün vermek istemiyorsanız; bozulacak diye endişelenmeden, aloe vera jelini doğrudan bitkiden alabilirsiniz. Alkol, koruyucu vazifesi görecektir. Ancak doğal aloe jelinin, dükkandan alınan benzerine göre daha kalın olduğunu ve bu yüzden nihai ürünün farklı olacağını aklınızda bulundurmalısınız; el dezenfektanınızı daha yapışkan hale getirecektir, yani tamamen emilmesi için ellerinizi daha fazla ovuşturmanız gerekecek.
3. Uçucu yağı ekleyin. Çay ağacı yağı, doğal olarak antibakteriyeldir; bu yüzden, burada kullanmak mantıklı. Fakat kokusuna hayran değilseniz; lavanta, limonotu veya okaliptüs gibi başka bir uçucu yağ türü kullanabilirsiniz.
4. Çırpın. Karıştırmak yeterli olmaz. Bir çırpma teli alın ve o el dezenfektanını homojen bir jele dönüşene kadar çırpın.
5. Sprey kutularınızı arındırın ve el dezenfektanınızı içine dökün. Geri kalan alkolün bir kısmını şişelere püskürtün ve alkol buharlaşana kadar bekleyin. El dezenfektanınızı içine dökün.
6. Kaplarınızı etiketleyin. Yeni yapılmış el dezenfektanınızı siz ya da başkasının sindirdiği kazalar yaşansın istemezsiniz. Şişelerinize etiket koymak için zaman ayırın. Yaşamaya devam edin.
Yazar: Sandra Gutierrez G./Çeviri: Ozan Zaloğlu
“Fakat başlamadan önce şunu anlamanız çok önemli; patilerinizi el dezenfektanıyla ovalamak…” Cümlesindeki patiler hangi hayvana aittir..?